Διδαχές του Fight Club

Γράφει ο Αποστόλης Σαμακοβλής 29-10-2017

Γνώρισα τον Τάιλερ σε μια περίεργη φάση της ζωής μου.

Αναμφίβολα το «Fight Club» είναι μια από τις δυνατότερες ταινίες του “Ενενήντα” αν και βγήκε στο τέλος της ένδοξης εκείνης δεκαετίας. Για κάποιο λόγο βέβαια η ταινία δεν έκανε την αναμενόμενη εισπρακτική επιτυχία που περίμεναν παραγωγοί, ηθοποιοί, ο σκηνοθέτης αλλά και ο συγγραφέας Τσακ Πόλανικ που στο βιβλίο του είναι βασισμένη. Οι κινηματογράφοι δεν είδαν γεμάτες τις θέσεις τους τις ημέρες των προβολών της. Το μεγάλο κύμα φανατικών οπαδών του Fight Club δημιουργήθηκε σε κατ’ οίκον προβολές με πίτσες και μπύρες. Παρέες φίλων και γνωστών που τότε εξερευνούσαν την έντονη δεύτερη δεκαετία τους ήταν η αιτία που η συγκεκριμένη ταινία θα μείνει για πάντα στην ιστορία του σινεμά ως μια από τις πιο ανατρεπτικές-αναρχικές, με ολοφάνερα μηνύματα που περνούν στον οποιοδήποτε θέλει να κοιτάξει και αν δει πέραν των γρονθοκοπημάτων μεταξύ ανθρώπων μέσα σε υπόγεια.

ΟΙ εξαιρετικές ερμηνείες τόσο του Μπραντ Πιτ στον ρόλο του Τάιλερ Ντέρτεν αλλά και του Έντουαρντ Νόρτον στον ρόλο του ανώνυμου έδωσαν τον πρωταγωνιστή που ήθελε η τότε γενιά «χ», η γενιά που ένιωθε πως ήρθε για να ανατρέψει και να δημιουργήσει κάτι από το τίποτε που τότε είχε ξεκινήσει να έρχεται. Η εξαιρετικά ερωτεύσιμη Έλενα Μπόναμ Κάρτερ έδωσε στην Μάρλα Σίνγκερ το στίγμα του απόλυτου συντρόφου για κάθε τριαντάχρονο αγόρι εκεί έξω, όλοι ήθελαν μια Μάρλα για γυναίκα τους. Αλλά δε θα μπούμε στο σενάριο παραπάνω.

Ας δούμε μερικά από τα ομορφότερα άκομψα αποφθέγματα που ακούστηκαν στην αγαπημένη μου (μέχρι τώρα βέβαια) ταινία και έχουν βάση στον κόσμο έξω από την αίθουσα:

“Τα πράγματα που σου ανήκουν, καταλήγουν να σε κατέχουν” :

Λογικά κάπως έτσι μεταφράζεται. Η έννοια είναι προφανής και αναφέρεται στην κατανάλωση, τις τότε εποχές στην υπερκατανάλωση. Οι άνθρωποι έπαιρναν περισσότερα από όσα χρειάζονταν και πετούσαν ότι περίσσευε, δηλαδή όσα δεν είχαν ανάγκη, δηλαδή τα πάντα. Υλικά αγαθά πάντα, από μια καινούργια τηλεόραση επειδή η παλιά είναι Led απλή ως ένα καινούργιο σαλόνι επειδή το παλιό δεν κολλάει με την καινούργια τηλεόραση. Και συνεχίζεται η υπερκατανάλωση ακόμη και τώρα, και συνεχίζει να αγοράζει ο καθένας ότι δεν χρειάζεται και ότι χορταίνει το μάτι. Καταλήγεις να μην έχεις προσωπικότητα, μόνο τσέπη. Είσαι ένα νηστικό μάτι, όχι άνθρωπος. Για αυτό και όσα σου ανήκουν σε κατέχουν.

“Εάν δεν ξέρεις τι θέλεις, καταλήγεις με πολλά που δεν θέλεις” :

Συνεχείς αμφιβολίες και δισταγμοί κάνουν τον άνθρωπο άβουλο, όντας άβουλος παρασύρεται, όταν παρασύρεται υποκινείται. Το αστείο εδώ είναι ότι παρασύρεται από τον εαυτό του. Έτσι αν δεν αποφασίσεις να σηκωθείς και να διεκδικήσεις το συγκεκριμένο πράγμα/θέμα/αντικείμενο/άτομο για το οποίο ξενύχτησες μέχρι τις τέσσερις το χάραμα, αν δεν αναγνωρίσεις ότι το θέλεις, αν δεν πατάς στα πόδια σου και δεν φωνάξεις δυνατά για να το διεκδικήσεις τότε σίγουρα είσαι ένα ανασφαλές άτομο που φοβάται να αφήσει την φωλιά της βόλεψης του και συμβιβάζεται με το περισσότερο σε αριθμό αλλά λιγότερο σε ουσία. Περισσότερα χρήματα στη δουλειά, περισσότερος κόσμος να σε πλησιάζει σε γιορτές και ξενύχτια, μεγαλύτερη γκαρνταρόμπα, μεγαλύτερο αυτοκίνητο, μεγαλύτερο σπίτι, πολλοί γνωστοί. Αλλά ο στόχος ήταν συγκεκριμένος, γιατί τόσα πολλά σε μια ζωή χωρίς ουσία;

“Η διαφήμιση μας κάνει να κυνηγάμε αυτοκίνητα και ρούχα, κάνουμε δουλειές που μισούμε ώστε να αγοράζουμε πράγματα που δεν χρειαζόμαστε” :

Δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση για την παραπάνω φράση, την βιώσαμε όλοι μας, άλλος περισσότερο κι άλλος λιγότερο. Ειδικά την προπερασμένη δεκαετία η διαφήμιση μέχρι και για αγορά οικοπέδου στο φεγγάρι είχε εμφανιστεί και το ανησυχητικό ήταν ότι οι άνθρωποι έδειχναν ενδιαφέρον. Όντως μετά από δεκάωρα δουλειάς, κόπου, μόχθου, ταλαιπωρίας ο διπλανός μας έτρεχε να αγοράσει το καινούργιο περίεργο προμοταρισμένο από την τηλεπώληση προϊόν που το τοποθετούσες σε μια καρέκλα και σου έκανε μασάζ στο αυχένα. Απλό παράδειγμα σε μια τρελή εποχή. Όπως και στην παραπάνω παράγραφο, πολλά άχρηστα αντικείμενα. Πολλά. Και άχρηστα.

“Μόνο αφού έχουμε χάσει τα πάντα είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε οτιδήποτε” :

Πάνω από το κρεβάτι μου έχω δυο πίνακες, ο καθένας περιέχει και μια φράση. Στον πίνακα δεξιά του κρεβατιού υπάρχει η παραπάνω . Όταν την είχα ακούσει στην ταινία εννοείται ότι δεν κατάλαβα τι ακριβώς εννοούσε ο παρανοϊκός Τάιλερ. Αργότερα κατάλαβα κι από τότε προσπαθώ να σκέφτομαι με βάση αυτή την φράση. Σκέψου αγαπητέ το οτιδήποτε δεν κάνεις αλλά θέλεις να το κάνεις, σκέψου το οτιδήποτε δεν κάνεις αλλά φοβάσαι να το κάνεις, σκέψου το οτιδήποτε δεν κάνεις αλλά διστάζεις να το κάνεις για τους οποιουσδήποτε λόγους. Τώρα σκέψου όσα έχεις και θεωρείς δεδομένα, όσα σε κρατούσαν πίσω ή σε είχαν προσγειωμένο να εξαφανίζονται. Και τώρα σκέψου πόσο εύκολο είναι να κάνεις οτιδήποτε όταν δεν έχεις να χάσεις τίποτα ή να σε κρατά το οτιδήποτε. Σκέψου την πιο μαύρη στιγμή που δεν θέλεις να έρθει ποτέ, σκέψου και την μεγαλύτερη επιθυμία σου. Φαντάσου μια κλοτσιά που σου δίνει ώθηση μαζί με λύπη, χαρά και τόλμη.

“Αυτή είναι η ζωή σου και τελειώνει λεπτό προς λεπτό” :

Αυτή η φράση υπάρχει στον πίνακα αριστερά του κρεβατιού. Από τα πιο σαφή μηνύματα που έχουν υπάρξει ποτέ στην ιστορία του κινηματογράφου. Λακωνικό και ουσιώδες το συγκεκριμένο απόφθεγμα, δεν χρειάζεται μετάφραση και εξήγηση. Η ζωή σου είναι αυτή, είναι συγκεκριμένη και είναι μία και μοναδική. Κάθε λεπτό που δεν κάνεις ότι θέλεις πραγματικά περνά και δεν επιστρέφει, κάθε ώρα που περνά δεν γυρίζει, κάθε χρόνος που περνά και δεν παίρνεις αυτό που θες πάει χαμένος. Η ζωή σου είναι αυτή που επιλέγεις να ζεις, όπως και να επιλέξεις να ζήσεις τελειώνει. Γι’ αυτό επέλεξε σωστά και ζήσε για εσένα ώστε κάθε λεπτό που περνά να σημαίνει κάτι.

Αυτές οι διδαχές πέρασαν στο κεφάλι μου με το “Fight Club”, όχι μόνο στο δικό μου αλλά στην πλειοψηφία όσων είδαν πίσω από το ανελέητο ξύλο ότι ο δημιουργός περνούσε. Ευτυχώς είμαστε πολλοί, βέβαια η εφαρμογή των αποφθεγμάτων σε στάση ζωής είναι δύσκολη. Ίσως μια μέρα να καταφέρουμε να την κάνουμε πράξη.

Όσοι δεν έχετε δει την ταινία ή δεν έχετε διαβάσει το βιβλίο σπεύσετε να το κάνετε ταχέως, όσοι είστε μυημένοι να θυμάστε τους δύο πρώτους κανόνες.

---

Γράφει ο Αποστόλης Σαμακοβλής

---