Η Γέφυρα των Κατασκόπων - Κριτική ταινίας

Μπούρης Χρήστος 20-11-2015

---

Σκηνοθεσία: Steven Spielberg
Σενάριο: Matt Charman, Ethan Coen
Πρωταγωνιστούν: Tom Hanks, Mark Rylance κ.α.
Διάρκεια: 141 λεπτά

---

Η νέα ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ επιτυγχάνει αναμφίβολα τους στόχους της. Αναπαριστά ένα ιστορικό γεγονός των χρόνων του ψυχρού πολέμου, διηγείται μια καλή ιστορία, δίνει εξαιρετικές σκιαγραφήσεις χαρακτήρων και μεταδίδει μηνύματα προκαλώντας σκέψεις.



Ο Σπίλμπεργκ με τον δικό του γνωστό τρόπο μας παρουσιάζει μια συναρπαστική ιστορία από το παρελθόν. Μεταφερόμαστε καταμεσής του ψυχρού πολέμου, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960. Οι δύο υπερδυνάμεις (ΗΠΑ και ΕΣΣΔ) αντιμάχονται για παγκόσμια επιρροή και ο μεταξύ τους πόλεμος δεν φαντάζει απίθανο σενάριο, ενώ έχει ήδη ξεσπάσει ένας πόλεμος συγκέντρωσης πληροφοριών, που θα δώσουν το πάνω χέρι έναντι του αντιπάλου. Διεξάγονται κατασκοπευτικές δραστηριότητες κάθε είδους και από τις δύο πλευρές με χιλιάδες κατασκόπους και πράκτορες.



Ένας από αυτούς τους πράκτορες, ο Ρούντολφ “συνταγματάρχης” Άμπελ, που δούλευε για λογαριασμό των σοβιετικών, συλλαμβάνεται και δικάζεται, ενώ την υπεράσπιση του αναλαμβάνει ένας Αμερικανός μεγαλοδικηγόρος ο Τζέιμς Ντόνοβαν. Τον Ρούντολφ Άμπελ υποδύεται ο Βρετανός θεατρικός ηθοποιός Mark Rylance, ο οποίος έγινε γνωστός στο παγκόσμιο κοινό από την ερμηνεία του στη τηλεοπτική μεταφορά του μυθιστορήματος της Hilary Mantel “Wolf Hall”. Με ένα αριστοτεχνικό παίξιμο ο Rylance επιτρέπει στον θεατή να δει το εσωτερικό του Άμπελ. Η στωικότητα του ήρωα στις δύσκολες στιγμές κατά τη δίκη του και έπειτα προδίδει την εσωτερική γαλήνη του, που προκύπτει από την αίσθηση καθήκοντος αλλά και από την ματαιότητα της κάθε υστερίας, που δεν θα είχε κανένα αποτέλεσμα. Στην αντίπερα όχθη, βρίσκεται ο Τζέιμς Ντόνοβαν, που ερμηνεύει εξαιρετικά ο Τομ Χανκς. Με την ερμηνεία του διάσημου ηθοποιού, ο θεατής γνωρίζει από κοντά ένα υπαρκτό και ιστορικό πρόσωπο,που έδρασε κατευναστικά σε δύο περιπτώσεις κατά τον ψυχρό πόλεμο (στην ανταλλαγή Άμπελ και Πάουερς και στην απελευθέρωση των ομήρων από τον Κάστρο μετά την εισβολή στο κόλπο των χοίρων). Ο Ντόνοβαν, που του ανατέθηκε η υπεράσπιση του Άμπελ απλά για να τελειώνει η διαδικασία καταδίκης του σοβιετικού κατασκόπου γρήγορα και με βάση τους τύπους, δεν φαίνεται να συμφωνεί με το σχέδιο. Αναλαμβάνει την υπόθεση και κάνει ότι μπορεί για να πετύχει την αθώωση του Άμπελ κόντρα σε όλους,, στον δικαστή, στον προϊσταμένου του ακόμα και στην οικογένειά του. Φτάνει την υπόθεση στο ανώτατο δικαστήριο. Η απόφαση βέβαια είναι καταδικαστική, όπως άλλωστε αναμενόταν.

Ο δικηγόρος στα μάτια του συνταγματάρχη βλέπει συγχρόνως έναν εχθρό του κράτους αλλά και έναν έντιμο άνθρωπο που έκανε το καθήκον του και δεν πρόδωσε τη χώρα του και αυτόν προσπαθεί να σώσει από την ηλεκτρική καρέκλα.



Από τις αίθουσες των δικαστηρίων της Νέας Υόρκης, ο σκηνοθέτης μας μεταφέρει στις προετοιμασίες για την αποστολή κατασκοπευτικών αεροσκαφών U-2 πάνω από τη Σοβιετική Ένωση και στο Βερολίνο κατά την περίοδο κατασκευής του διάσημου τοίχους, μιας ακόμα απόδειξης για το σιδηρούν παραπέτασμα που χώριζε την Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση βλέπουμε ένα από τα πρόσωπα που ενεπλάκησαν στην συνέχεια της ιστορίας, τον Αμερικανό πιλότο Γκάρι Πάουερς, του οποίου το κατασκοπευτικό αεροπλάνο καταρρίπτεται πάνω από την ΕΣΣΔ και τον Αμερικανό φοιτητή Φρέντερικ Πράιορ, που συλλαμβάνεται από τις αρχές της κομμουνιστικής Ανατολικής Γερμανίας στο ανατολικό Βερολίνο.



Μετά την σύλληψη του Πάουερς και του Πράιορ, οι σοβιετικοί προσεγγίζουν τον Ντόνοβαν δηλώνοντας την επιθυμία τους για ανταλλαγή του Πάουερς με τον Άμπελ. Η CIA δίνει την έγκριση της και ο Ντόνοβαν ξεκινά για το σκοτεινό και ερειπωμένο ανατολικό Βερολίνο για να κανονίσει τις λεπτομέρειες της ανταλλαγής έχοντας στο μυαλό του να σώσει τόσο τον Πάουερς όσο και τον Πράιορ.

Τα σκηνικά είναι ρεαλιστικά και μας μεταφέρουν στη δίνη των κατασκοπευτικών συνδιαλλαγών και στο Βερολίνο του ψυχρού πολέμου. Σε γενικές γραμμές η ταινία δεν παίρνει ξεκάθαρα θέση ανάμεσα στις δύο πλευρές, είναι φανερή όμως η αντίθεση ανάμεσα στις ανθρώπινες συνθήκες κράτησης του Άμπελ και στη βαρβαρότητα των σοβιετικών φυλακών, που γνώρισε ο Πάουερς. Μια επιπλέον αντίθεση είναι η ευημερία του Δυτικού Βερολίνου σε αντίθεση με τη φτώχεια και μιζέρια του ανατολικού.



Ο Χανκς ως Ντόνοβαν υποδύεται έναν τίμιο και αξιόλογο άνθρωπο, ο οποίος ακόμα και σε ακραίες καταστάσεις δε χάνει τον ανθρωπισμό του και την αίσθηση του δικαίου και τελικά δικαιώνεται. Η παρουσίαση του χαρακτήρα αυτού οδηγεί στο στοχασμό για το κατά πόσο ο άνθρωπος μπορεί να ακολουθεί τις αρχές του ανεξάρτητα των καταστάσεων και ποιο είναι το καθήκον του καθενός απέναντι στην πατρίδα και τη συνείδηση του.



Η σκηνοθεσία του Σπίλμπεργκ με τη συχνή εναλλαγή τοποθεσιών και το σασπένς μιας γρήγορης αφήγησης δεν κουράζει παρά τη μεγάλη διάρκεια της ταινίας. Τέλος, το σενάριο υπογράφουν ο Ματτ Χάρμαν και ο Ήθαν Κοέν (“Καυτό απόρρητο” και “Καμία πατρίδα για τους μελλοθάνατους” κ.α.).