Οι αρχαίες καταβολές των εθίμων του δωδεκαημέρου (Μέρος Δ΄)

Ποταμίτου Διονυσία08-01-2018

Τα τοπικά έθιμα του δωδεκαήμερου

Στα έθιμα του δωδεκαήμερου σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, διακρίνουμε καθαρά υπόλοιπα των παγανιστικών εθίμων κι αυτό είναι υπέροχο καθώς αποδεικνύεται πως οι απλοϊκοί άνθρωποι των χωριών και κωμοπόλεων είχαν και συνεχίζουν να έχουν ανάγκη ως ψυχισμοί τον παγανισμό, που τελικά είναι μια έκφραση της φυσιολατρικής ανάγκης του ανθρώπου, της ανάγκης του να λατρεύσει την φυσική ομορφιά και αρμονία, να αποσωβήσει και να αποπέμψει την φυσική καταστροφική δύναμη. Εδώ η λαογραφία και εθνοκοινωνικολογία θα μπορούσε να μας διαφωτίσει σχετικά με τα έθιμα αυτά που είναι δηλωτικά της φυσιολατρικής αυτής ανάγκης του ανθρώπου, μια ανάγκη που κατέπνιξαν ή θέλησαν να καναλιζάρουν και να τυποποιήσουν στο διάβα των αιώνων όλα τα συστήματα εξουσίας.

Τέτοια έθιμα με βαθιά παγανιστική καταβολή, που έχουν ενσωματώσει ωστόσο και στοιχεία της χριστιανικής παράδοσης και της τοπικής κοινωνικής ιστορίας συναντάμε διάσπαρτα σε ολόκληρη την Ελλάδα κατά την διάρκεια του δωδωεκαήμερου. Έχουμε λοιπόν…

τους Μωμόγερους
τα Ραγκουτσάρια
τα Μπαμπαλούρια
τα Ρουγκάτσια
το Κολίντα Μπάμπο

που αποτελούν εμφανώς καρναβαλίστικα-μασκαραδίστικα έθιμα θορυβοποιά εν τω μέσω του 12ημερου πολύ πριν από τα γνωστά μας σύγχρονα “προ-σαρακοστιανά” καρναβάλια.

Είναι έθιμα μισοσβησμένα που τελευταία έχουν αναζωπυρωθεί για τουριστικούς λόγους, έθιμα γελαστικά, πειρακτικά αλλά κι ευχετικά, κατάμεστα από ευωχούς, τραγούδια, κουδουνίσματα, τυμπανίσματα κλπ που είναι φανερά κατάλοιπα των αρχαίων διονυσιακών πομπών των ημερών αυτών στα πλαίσια των κατά αγρούς Διονυσίων και των Λήναιων. Απλά στο διάβα των αιώνων η θεματολογία τους και φρασεολογία τους έχει εκχριστιανισθεί, εν μέρει όμως, γιατί κατά ένα μεγάλο μέρος παραμένουν ως θέματα ακατανόητα μυστήρια που μόνο οι αρχαίες ελληνικές θρησκευτικές παραδόσεις αλλά και οι παραδόσεις των φυλών που διείσδυσαν ειρηνικά η βίαια μέσα στον ελλαδικό χώρο μπορούν να εξηγήσουν