Πέντε πράγματα που δεν ήξερες για τη συνοικία της Πλάκας

Γράφει η Παπαδοπούλου Νίκη 27-05-2017

«Φυσικά και ξέρω την Πλάκα». Αυτή είναι η πιθανή στάση όσων έχουν φάει στα ιστορικά κατά τα άλλα Μπακαλιαράκια, έχουν δει το Σινέ Παρί και έχουν πιεί καφέ στα Αναφιώτικα. Η θλιβερή αλήθεια όμως είναι ότι οι παραπάνω ενέργειες δεν σε καθιστούν γνώστη μιας περιοχής με χιλιετίες ιστορίας στην πλάτη της. Επειδή «η ημιμάθεια χείρων εστίν της αμαθείας» παραθέτω κάποια στοιχεία για την περιοχή που ενδεχομένως σε παρακινήσουν να διακρίνεις το ιδιαίτερο και το μοναδικό που κρύβει αυτή η περιοχή πίσω από την τουριστική βιτρίνα.

1. Η Οδός Κέκροπος στην Πλάκα είναι αφιερωμένη στον μυθικό Βασιλιά της Αθήνας, τον διφυή Κέκροπα που κατοικούσε το λόφο της Ακρόπολης. Σύμφωνα μάλιστα με τη μυθολογία, ο Κέκροπας ήταν ο πρώτος που έκανε κάποιου είδους απογραφή πληθυσμού με τη χρήση λίθων. Ως εκ τούτου, συνδέθηκε με την ετυμολογία της λέξης λαός ( λίθος>λάς> λαός) . Επιπλέον, ήταν ο πρώτος που θέσπισε την μονογαμία αλλά και την ταφή των νεκρών.


2. Στην περιοχή της Πλάκας βρίσκονται δύο μνημεία που σίγουρα τα παρατηρεί ακόμα και η πιο φευγαλέα και επιπόλαια ματιά. Αναφέρομαι, φυσικά, στο Χορηγικό Μνημείο του Λυσικράτη ( το «Όσκαρ» της Αρχαιότητας) και στο Ωρολόγιο του Κυρρήστου. Το μνημείο του Λυσικράτη ή αλλιώς «Φανάρι του Διογένη» ενσωματώθηκε το 1658 στη Μονή των Καπουτσίνων οι οποίοι - σε πείσμα όσων πιστεύουν ότι ένα «ξένο» στοιχείο εντός της παράδοσης έχει πάντα αρνητικές συνέπειες - περιέθαλπαν αρρώστους, συνέβαλαν στην εκπαίδευση των νέων, έφεραν τον σπόρο της ντομάτας από το εξωτερικό, εισήγαγαν την πρώτη κούκλα που ανοιγόκλεινε τα μάτια της από το Παρίσι και - last but not least - προστάτευσαν από την απληστία του Έλγιν το μνημείο, καθώς αρνήθηκαν κάθε διαπραγμάτευση μαζί του. Παρόμοια έδρασαν και οι Δερβίσηδες που είχαν μετατρέψει τον 18ο αιώνα το Ωρολόγιο του Κυρρήστου σε τεκέ και, μάλιστα, έναν από τους επισημότερους. Οι Δερβίσηδες που χόρευαν εκεί κάθε Παρασκευή τον κυκλικό χορό αρνήθηκαν πεισματικά κάθε δωροδοκία του Έλγιν που εξέφρασε την επιθυμία του να μεταφέρει στη χώρα του μαζί με τα μάρμαρα του Παρθενώνα και το Ωρολόγιο.


3. Ο όρος «Εξαφανισμένη Συνοικία» μοιάζει να έχει βγει από κάποια ταινία τρόμου ή από μια Ιστορία Μυστηρίου. Ωστόσο, η περιοχή που κρύβεται πίσω από αυτόν, το Βρυσάκι, κάθε άλλο παρά τρομακτική ήταν. Στην περιοχή της Πλάκας, στο σημείο που σήμερα βρίσκεται η Αρχαία Αγορά, βρισκόταν έως και τις αρχές του 20ου αιώνα η συνοικία Ευρυσάκειο η οποία κατεδαφίστηκε πλήρως προκειμένου να γίνουν ανασκαφές. Εκεί βρίσκονταν επίσης δύο αντίπαλα καφενεία: το Καφενείο του Καρατζά - το γνωστό στέκι των «βενιζελικών» - και το Καφενείο του Σοφού - στέκι των «βασιλικών».


4. Ο Μενδρεσές που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Αιόλου και Πελοπίδα λειτούργησε ως μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο το 1721 αλλά και ως φυλακή μερικά χρόνια αργότερα. Μάλιστα, εκεί φυλακίστηκε ο Μακρυγιάννης. Όσο άγνωστη όμως είναι η ιστορία του Μενδρεσέ, άλλο τόσο γνωστή είναι μια ρήση που συνδέεται με αυτόν. Ο Μενδρεσές συνδέθηκε με τη φράση «χαιρέτα μου τον Πλάτανο», καθώς ο αρχιληστής Μπίμπισης είχε φυτέψει στην αυλή του κτηρίου έναν πλάτανο, στον οποίο εκτελούνταν κρατούμενοι δια απαγχονισμού. Ο πλάτανος έγινε το απεχθέστερο σύμβολο της φυλακής κι όσοι αποφυλακίζονταν χρησιμοποιούσαν τη φράση «χαιρέτα μου τον Πλάτανο», που έκτοτε έμεινε παροιμιώδης…


5. Λίγα μόλις στενά από το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη στην Πλάκα βρίσκεται το σπίτι της κας Μαριάννας. Είναι γνωστοί σε όλους οι αγώνες της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή των μαρμάρων . Ωστόσο, μια γυναίκα που πάλεψε χωρίς το έρεισμα της δημοσιότητας έμεινε στην αφάνεια. Η κα Μαριάννα είχε εδώ και χρόνια τοποθετήσει το τραπεζάκι της αυλής της στο πολυσύχναστο σοκάκι των νησιώτικων στενών και συγκέντρωνε υπογραφές από τουρίστες και ντόπιους για την επιστροφή των Μαρμάρων. Έμαθε Αγγλικά σε προχωρημένη ηλικία για να πετύχει τον στόχο της, αλλά η αδιαφορία των αρμόδιων αρχών οδήγησε τις προσπάθειες τής εν λόγω κυρίας σε αδιέξοδο.


Πόσο καλά ήξερες, λοιπόν, την Πλάκα;

---

Γράφει η
Παπαδοπούλου Νίκη