‘’Της αμύνης τα παιδιά...’’

Γράφτηκε από τον Δημήτρη Βελέντζα10-03-2017

Τον Οκτώβριο του 1983 προβάλλεται στους ελληνικούς κινηματογράφους η ταινία ‘’Ρεμπέτικο’’ σε σκηνοθεσία Κώστα Φέρρη, σε σενάριο του ιδίου και της Σωτηρίας Λεονάρδου και σε μουσική επιμέλεια του Σταύρου Ξαρχάκου. Το φιλμ παρουσιάζει τη ζωή της ρεμπέτισσας Μαρίκας Nίνου (Σωτηρία Λεονάρδου), από τη γέννησή της στη Σμύρνη του 1917, μέχρι και το θάνατό της στην Αθήνα του 1955. Ανάμεσα στις αριστουργηματικές συνθέσεις του Σ. Ξαρχάκου συγκαταλέγεται και το παραδοσιακό τραγούδι ‘’Ο Μακεδών’’, γνωστό και ως ‘’Της Αμύνης τα παιδιά’’. Ποια είναι όμως η αληθινή ιστορία που κρύβεται πίσω από τους στίχους του γνωστού ρεμπέτικου άσματος;

Στις 28 Ιουλίου 1914, με αφορμή την δολοφονία του διαδόχου της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας Φερδινάνδου και της συζύγου του, η Αυστροουγγαρία κυρήσσει πόλεμο κατά της Σερβίας και βομβαρδίζει το Βελιγράδι. Σύντομα θα ξεσπάσει μία γενικευμένη σύγκρουση των Ευρωπαϊκών και όχι μόνο δυνάμεων, γνωστή ως Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σχηματίστηκαν δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα. Από την μία πλευρά οι Κεντρικές Δυνάμεις (γνωστές και ως τριπλή συμμαχία), αποτελούμενες από τη Γερμανία, την Αυστροουγγαρία, την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Βουλγαρία. Από την άλλη πλευρά οι Ενωμένες Δυνάμεις (καλούμενες και Δυνάμεις της Αντάντ), αποτελούμενες κυρίως από τη Γαλλία, τη Μ. Βρεταννία και τους συμμάχους τους.

Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Ε. Βενιζέλος τάχθηκε ρητά υπέρ της συμμετοχή της Ελλάδα στο πλευρό της Αντάντ, ενώ την ίδια χρονική περίοδο ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ επεδίωκε την ουδετερότητα. Η εμμονή του παλατιού σχετικά με την ουδέτερη στάση της χώρα απέναντι στο Μεγάλο Πόλεμο, όδηγησε τον Κωνσταντίνο σε παράνομες πράξεις που υπέσκαπταν το πολίτευμα και τους νόμους (π.χ παράδοση απόρρητων διπλωματικών εγγράφων στους Γερμανούς). Η διένεξη ανάμεσα στους δύο ηγέτες της χώρας οδήγησε στη παραίτηση του Βενιζέλου και στη δημιουργία ξεχωριστού κράτους με πρωτοβουλία του στην Βόρεια Ελλάδα. Ο Βενιζέλος μαζί με το Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και το Στρατηγό Παναγιώτη Δαγκλή σχηματίζουν τη Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης με έδρα τη Θεσσαλονίκη και ο Εθνικός Διχασμός εδραιώνεται στη χώρα. Οι συγκρούσεις των Βενιζελικών και των Φιλοβασιλικών δεν άργησαν να πάρουν την μορφή εμφύλιας σύρραξης. Οι ραδιουργίες των δύο αντίπαλων παρατάξεων όχι μόνο κλόνισαν την ενότητα του κράτους και τα θεμέλια της Ελληνικής Δημοκρατίας, αλλά οδήγησαν έμμεσα και σε μια σειρά τραυματικών γεγονότων της ελληνικής ιστορίας, όπως η μικρασιατική καταστροφή και η δικτατορία του Μεταξά.


O επίλογος του Εθνικού Διχασμού δόθηκε μέσω της τυχοδιωκτικής πολιτικής του Βενιζέλου. Μετά από στρατιωτική παρέμβαση των δυνάμεων της Αντάντ, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος εκδιώκεται απο την Ελλάδα και ο Βενιζέλος σχημαίζει νέα κυβέρνηση στην Αθήνα. Στις 15 Ιουνίου η Ελλάδα κηρύσσει τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις. Μέσα σε ένα κλίμα εθνικής υπερηφάνιας, οι υποστηρικτές του Βενιζέλου τραγουδούν στους δρόμους:

Ζήτω παιδιά η νέα τριανδρία,

που έδιωξε από την Αθήνα τα θηρία,

που έδιωξε βασιλείς και βουλευτάδες,

τους ψευταράδες και τους μασκαράδες.

Και στην ΄Αμυνα εκεί πολεμούν όλοι μαζί

πολεμάει κι ο Βενιζέλος που αυτός θα φέρει τέλος

ο Δαγκλής κι ο Κουντουριώτης θα μας φέρουν την ισότης.

Λοιπόν παιδιά του Ελληνικού στρατού μας

δείχτε το δρόμο στον νέο στρατηγό μας

τον ήρωα της Εθνικής Αμύνης

που πολεμάει κατά των Γερμανών.

Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε τον βασιλιά

και του δώσαν τα πανιά του για να πάει στη δουλειά του

για να πάει στη Γερμανία να τον κάνουνε λοχία.

Έλα να δεις σπαθιά και γιαταγάνια

που βγάζουν φλόγες και φτάνουν στα ουράνια

εκεί ψηλά, ψηλά στο Σκρα επάνω

που πολεμάνε κατά του Γερμανού.

Της Αμύνης τα παιδιά διώξανε το βασιλιά

της Αμύνης το καπέλο έφερε τον Βενιζέλο

της Αμύνης το σκουφάκι έφερε τον Λευτεράκη.

(Για την ταινία, τους στίχους διασκεύσασε ο Ν. Γκάτσος)



Γράφτηκε από τον Δημήτρη Βελέντζα