Όνειρα: ο εσωτερικός μας καθοδηγητής

Ειρήνη Παναγοπούλου, Κλινική Ψυχολόγος, Ειδικός Σεξουαλικής Υγείας 09-09-2018

«Ο τρελός είναι ένας ξύπνιος που ονειρεύεται» (Καντ)
«Το όνειρο είναι μια μικρής διάρκειας ψύχωση και η ψύχωση είναι ένα μεγάλης διάρκειας όνειρο» (Σοπενχάουερ)
Ο Φρόιντ αποκαλούσε ψύχωση το όνειρο και ο Γιουνγκ έλεγε πως, αν βάζαμε κάποιον που ονειρευόταν, να σηκωθεί και να περπατήσει, τότε θα είχαμε μια κλασική περίπτωση ψυχωτικού ασθενή. Οι Γκρίφιν (Griffin) και Ταϊρέλ (Tyrrell) λένε ότι σχιζοφρένεια είναι η πραγματικότητα επεξεργασμένη από ένα εγκέφαλο που ονειρεύεται.

Τα όνειρα λοιπόν, είναι κάτι παραπάνω από φαντασιώσεις και επιθυμίες. Αποκαλύπτουν εσωτερικές αλήθειες, εκθέτουν λανθασμένες συνειδητές αντιλήψεις και επιλύουν συγκρούσεις, παρέχοντας μια θεραπευτική και αυτορυθμιζόμενη λειτουργία. Έχουν τη δυνατότητα να μας επαναφέρουν στην πραγματικότητα ή ακόμα και να μας δώσουν ελπίδα.

Ερμηνεύοντας τα, επικοινωνούμε με τον αληθινό μας εαυτό. Ο Carl Jung έγραψε ότι αυτός που κοιτάζει μέσα του ξυπνά "μια μικρή κρυμμένη πόρτα στις πιο εσωτερικές και πιο μυστικές εσοχές της ψυχής".

Η κατανόηση των κρυφών συμβόλων, της καθοδήγησης και των μηνυμάτων των ονείρων ξεκλειδώνει αυτή την πόρτα.


Επιπλέον, τα όνειρα αποκαλύπτουν τις σκιώδεις πλευρές της προσωπικότητάς, τόσο θετικές όσο και αρνητικές, οι οποίες πρέπει να ενσωματωθούν στη συνείδηση. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τις αρνητικές πτυχές αυτών των αρχέτυπων που λειτουργούν κάτω από την ευαισθητοποίηση. Τα όνειρα μπορούν να παρέχουν καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο θεραπείας, την κατεύθυνση στην εργασία και τις σχέσεις. Μπορούν να προβλέψουν ένα καταδικασμένο ρομαντισμό ή να δείξουν όταν είστε εκτός δρόμου ή έχετε κακοσχεδιασμένες κρίσεις, σχέδια ή επιχειρηματικές συναλλαγές. Περιστασιακά, τα όνειρα μπορεί να είναι τηλεπαθητικά, σαφής, προγνωστικά ή να θυμούνται προηγούμενες ζωές.

Carl Young:
Πίστευε ότι τα όνειρα δεν αντανακλούν μόνο το υποσυνείδητο αλλά την πραγματική και συνειδητή ζωή των ανθρώπων. Έδινε την ίδια σημασία και στο έκδηλο μήνυμα του ονείρου. Συγκεκριμένα, ο Φρόιντ ζητούσε από τους ανθρώπους να δουν κάθε ένα σύμβολο ξεχωριστά και να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι ακριβώς λογοκρίθηκε με βάση αυτό το σύμβολο. Αντιθέτως ο Γιουνγκ ζητούσε από τους ανθρώπους να συσχετίσουν τις εικόνες ή τα σύμβολα που είδαν με την καθημερινή τους ζωή.

Calvin Hall:
Τα όνειρα είναι μια νοητική διαδικασία, (σκέψεις) που κάνουμε κατά τη διάρκεια του ύπνου και οι εικόνες είναι οι οπτικοί συμβολισμοί των προσωπικών μας ιδεών.

Ο τρόπος ερμηνείας, είναι να μεταφράσουμε τις εικόνες στις αρχικές σκέψεις που τις δημιούργησαν αντλώντας πληροφορίες από άλλα όνειρα και σκέψεις του συγκεκριμένου ατόμου.

Όλα αυτά αποτελούν μια υποκειμενική εικόνα που έχουμε για τη ζωή μας. Σκοπός δηλαδή είναι να ανακαλύψουμε τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα και όχι πως είναι πραγματικά η ζωή εκείνου που βλέπει και περιγράφει το όνειρο.



Η ανάλυση δεδομένων-ερευνών του Πανεπιστημίου Ηull έδειξε ότι το πιο κοινό συναίσθημα κατά τη διάρκεια των ονείρων είναι αυτό της αγωνίας. Άλλα κυρίαρχα συναισθήματα είναι ο πόνος, η αίσθηση της εγκατάλειψης, ο φόβος, αλλά και η χαρά. Σε γενικές γραμμές, τα αρνητικά συναισθήματα είναι πολύ πιο συχνά από τα θετικά, ενώ επίσης φαίνεται ότι τουλάχιστον 1 στα 10 όνειρα έχει κάποιο σεξουαλικό περιεχόμενο.

Αν θέλετε να θυμηθείτε τα όνειρά σας, σχεδιάστε το προηγούμενο βράδυ. Όταν φτάσετε για πρώτη φορά στη συνείδηση, εκπαιδεύστε τον εαυτό σας για να ρωτήσετε: "Τι ονειρευόμουν;" ως την πρώτη σας σκέψη. Κάνετε αυτό πριν μετακινήσετε ή ανοίξετε τα μάτια σας - σίγουρα, πριν ξεφύγετε από το κρεβάτι. Μέχρι τότε, η μνήμη αφήνεται στην τύχη. Ωστόσο, ένα καλό μέρος για να θυμηθούμε τα όνειρα είναι στο ντους. Η επαναλαμβανόμενη βρύση του νερού μπορεί να τονώσει το ασυνείδητο (αν δεν σκέφτεστε άλλα πράγματα).

Μόλις καταφέρετε να θυμηθείτε τα όνειρά σας, μπορείτε επίσης να μάθετε την πρακτική των ευδιάκριτων ονείρων, που σημαίνει ότι ξυπνάτε στο όνειρό σας, σαν έναν σκηνοθέτη. (Darlene Lancer 2016). Τι σημαίνει όμως «έχω συνείδηση στα όνειρα μου»;

Διαυγή/ευδιάκριτα όνειρα είναι όνειρα στα οποία γνωρίζεις τη στιγμή που ονειρεύεσαι. Η εμπειρία είναι σαν κάτι να σε ξύπνησε στο όνειρό σου. Τα Διαυγή όνειρα για πολλά χρόνια ήταν θέμα ανάμεσα στους κύκλους της ψυχολογίας, των ψυχικών ερευνών και της παραψυχολογίας. Πιο πρόσφατα, ωστόσο, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται σε επιστημονικά περιοδικά ψυχολογίας και έχουν εγκαταλείψει τον κλάδο της παραψυχολογίας. Και αυτό γιατί έχουν κάνει την εμφάνιση τους εξηγήσεις.



Ένα πραγματικό όνειρο ή οχι;
Ο όρος διαυγή όνειρα επινοήθηκε από τον ολλανδό ψυχίατρο Frederik van Eeden το 1913. Ο Van Eeden εξήγησε ότι σε αυτό το είδος του ονείρου «η επανένταξη των ψυχικών λειτουργιών είναι τόσο πλήρης, ώστε ο κοιμώμενος δύναται να φτάσει σε μια κατάσταση τέλειας επίγνωσης και είναι σε θέση να κατευθύνει την προσοχή του, και να επιχειρήσει διαφορετικές ενέργειες ελεύθερης βούλησης. Ωστόσο, ο ύπνος, είναι αδιατάρακτος, βαθύς και αναζωογονητικός.»

Η Keith Hearne (1978), του Πανεπιστημίου Hull, μελετά για πρώτη φορά το γεγονός ότι δεν είναι όλοι οι μύες σε κατάσταση παράλυσης κατά τη διάρκεια του ύπνου. Στον ύπνο REM τα μάτια κινούνται. Έτσι, διαυγή όνειρα είναι πραγματικά όνειρα και συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου REM (Hearne 1978). Όσον αφορά το ίδιο το όνειρο, υπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά που φαίνονται να προκαλούν διαύγεια. Μερικές φορές αυξημένο άγχος ή στρες προηγείται. Τις περισσότερες φορές ωστόσο, υπάρχει ένα είδος πνευματικής αναγνώρισης ότι κάτι «ονειρικό» ή παράλογο συμβαίνει (LaBerge 1985).

Πόσες φορές σκεφτήκατε «ήταν τόσο ζωντανό το όνειρο ..τόσο αληθινό…»
Θα μπορούσε από τη στιγμή που υπάρχει επαρκής διέγερση του φλοιού του εγκεφάλου να είναι δυνατό να εφαρμοστεί ένα κομμάτι της κριτικής σκέψης;

Κλείνοντας:

Τα όνειρα είναι εκείνος ο βασιλικός δρόμος που οδηγεί στην γνώση του ασυνειδήτου, εκεί όπου ζουν οι εξόριστες σκέψεις (Φρόιντ).

Βιβλιογραφία:
˟Αποσπάσματα από το βιβλίο του Σπύρου Κιτσινέλη «Η Επιστήμη των Ονείρων»
Blackmore, S. J. 1982. Beyond the Body. London: Heinemann.
———. 1988. A theory of lucid dreams and OBEs. In Conscious Mind, Sleeping Brain, 373-387, ed. J. Gackenbach and S. LaBerge. New York: Plenum.
Delage, Y. 1919. Le Revel Paris: Les Presses Universitaires de France.
Fox, O. 1962. Astral Projection. New York: 370 University Books.
Gackenbach, J., and J. Bosveld. 1989. Control Your Dreams. New York: Harper & Row.
Gackenbach, J., and S. LaBerge, eds. 1988. Conscious Mind, Sleeping Brain. New York: Plenum.
Green, C. E. 1968. Lucid Dreams. London: Hamish Hamilton.
Hearne, K. 1978. Lucid Dreams: An Electrophysiological and Psychological Study. Unpublished Ph.D. thesis, University of Hull.
———. 1990. The Dream Machine. Northants: Aquarian.
Irwin, H. J. 1988. Out-of-body experiences and dream lucidity: Empirical perspectives. In Conscious Mind, Sleeping Brain, 353-371, ed. J. Gackenbach and S. LaBerge. New York: Plenum.
LaBerge, S. 1985. Lucid Dreaming. Los Angeles: Tarcher.
LaBerge, S. and W. Dement. 1982a. Voluntary control of respiration during REM sleep. Sleep Research, 11:107.
———.1982b Lateralization of alpha activity for dreamed singing and counting during REM sleep. Psychophysiology, 19:331-332.
LaBerge, S., W. Greenleaf, and B. Kedzierski. 1983. Physiological responses to dreamed sexual activity during lucid REM sleep. Psychophysiology, 20 454-45s.
Price, R. F., and D. B. Cohen. 1988. Lucid dream induction: An empirical evaluation. In Conscious Mind, Sleeping Brain, 105-134, ed. J. Gackenbach and S. LaBerge. New York: Plenum.
Schatzman, M., A. Worsley, and P. Fenwick. 1988. Correspondence during lucid dreams between dreamed and actual events. In Conscious Mind, Sleeping Brain, 155-179, ed. J. Gackenbach and S. LaBerge. New York: Plenum.
Tart, C. 1988. From spontaneous event to lucidity: A review of attempts to consciously control nocturnal dreaming. In Conscious Mind, Sleeping Brain, 67-103, ed. J. Gackenbach and S. LaBerge. New York: Plenum.
Tholey, P. 1983. Techniques for controlling and manipulating lucid dreams. Perceptual and Motor Skills, 57:79-90.
Van Eeden, F. 1913. A study of dreams. Proceedings of the Society for Psychical Research, 26:431-461.
https://psychcentral.com/encyclopedia/lucid-dreams/