Παρανοϊκή Προσωπικότητα: όταν η καχυποψία, οι καυγάδες και η έλλειψη εμπιστοσύνης ξεπερνούν τα όρια…
27-04-2018
Όλοι έχουμε γνωρίσει ανθρώπους που μονίμως βλέπουν θεωρίες συνωμοσίας πίσω από το κάθε τι, που δεν εμπιστεύονται τους άλλους, που είναι καχύποπτοι…
«Μη γίνεσαι παρανοϊκός!», «Τι παρανοϊκά πράγματα είναι αυτά που λες!», είναι συνηθισμένες κουβέντες. Πότε όμως αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης και η καχυποψία που δείχνει το άλλο άτομο γίνεται προβληματική;
Κοινά χαρακτηριστικά των ατόμων με παρανοϊκή προσωπικότητα
• Έχουν έντονη την αίσθηση της αυτονομίας τους και δε θέλουν να βασίζονται σε άλλους
• Δεν εμπιστεύονται τους άλλους
• Προσπαθούν να έχουν τον έλεγχο προσώπων, πραγμάτων, καταστάσεων
• Είναι άκαμπτοι, επικριτικοί και θέλουν να επιβάλουν την άποψή τους
• Δε μπορούν να συνεργαστούν και να δουλέψουν με άλλα άτομα
• Δυσκολεύονται υπερβολικά να δεχτούν την οποιαδήποτε κριτική
• Είναι υπερβολικά ευαίσθητοι, υπερ-αναλύουν το κάθε τι που τους λένε οι άλλοι και καταλήγουν ότι κάθε κουβέντα κρύβει κάτι αρνητικό ή επικριτικό από πίσω
• Γενικά, είναι κρύοι και απόμακροι στις σχέσεις τους και μερικές φορές γίνονται παράλογα ζηλιάρηδες και κτητικοί
• Δε βλέπουν τη δική τους συμβολή στα προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων και θεωρούν ότι πάντα και αποκλειστικά φταίει το άλλο άτομο
• Είναι επιθετικοί, πεισματάρηδες και καυγατζήδες.
Η συμπεριφορά αυτή, όπως βλέπουμε στα παραδείγματα, είναι παρατραβηγμένη! Όλοι οι άνθρωποι ως ένα βαθμό είναι καχύποπτοι σε κάποια φάση της ζωής τους (πχ βλέπουν κάποια σημάδια και αναρωτιούνται αν τους απατά ο/η σύντροφός τους, ή υπάρχουν φήμες για απολύσεις στην εργασία τους και φοβούνται μη χάσουν τη δουλειά τους). Οι άνθρωποι όμως που έχουν τη διαταραχή της παρανοϊκής προσωπικότητας έχουν την καχυποψία σε βαθμό υπερβολικό, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις. Οι άνθρωποι αυτοί παρερμηνεύουν το κάθε τι και το βλέπουν μέσα από ένα πρίσμα καχυποψίας και συνωμοσίας, με αποτέλεσμα να γίνονται τρομερά κουραστικοί στον περίγυρό τους, εφόσον οι σκέψεις τους δε βασίζονται σε τίποτα πραγματικό και κανείς άλλος δε μπορεί ούτε να τους μεταπείσει, ούτε με τη λογική να τους δείξει ότι αυτά που ισχυρίζονται δεν είναι πραγματικά.
Η υπερβολική έλλειψη εμπιστοσύνης, το γεγονός ότι τα αναλύουν όλα και κατηγορούν τους πάντες και τα πάντα ότι συνωμοτούν εναντίον τους, ότι έχουν ένα μυστικό σχέδιο να τους βλάψουν, η επιθετικότητα και ο αρνητισμός που τους διέπει, κάνει αυτά τα άτομα να έχουν προβλήματα τόσο στις σχέσεις τους όσο και στον εργασιακό τους χώρο. Επειδή πιστεύουν ότι σκοπός της ζωής των άλλων είναι να τους βλάψουν πίσω από την πλάτη τους μονίμως είναι ‘στην τσίτα’ και παρακολουθούν μήπως εμφανιστεί κάποια απειλή, είναι απόμακροι, ‘κρύοι’, δεν έχουν συναισθηματική έκφραση και ‘ζεστασιά’, είναι πεισματάρηδες και εχθρικοί. Η καχύποπτη και αρνητική στάση που έχουν καθώς και η γενικότερη επιθετικότητά τους κάνει τους άλλους να τους φέρονται αρνητικά, με αποτέλεσμα να επιβεβαιώνεται η καχυποψία του παρανοϊκού ατόμου ότι οι άλλοι δεν το συμπαθούν. Δυστυχώς όμως, το παρανοϊκό άτομο δεν αντιλαμβάνεται καθόλου τη συμβολή του στα προβλήματα των διαπροσωπικών του σχέσεων και δεν αναλαμβάνει ούτε ένα μικρό ποσοστό ευθύνης.
Τα συμπτώματα της παρανοϊκής διαταραχής
Η διαταραχή αυτή συνήθως εκδηλώνεται στην αρχή της ενήλικης ζωής του ανθρώπου και εμφανίζεται σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής του. Το κυριότερο στοιχείο είναι ότι το άτομο με αυτή τη διαταραχή θεωρεί ότι όλοι είναι εναντίον του, συνωμοτούν πίσω από την πλάτη του και ότι τα κίνητρα τους είναι πάντα άσχημα. Τα συμπτώματα είναι τα εξής:
• Το άτομο με αυτή τη διαταραχή μονίμως υποπτεύεται ότι οι άλλοι τον κοροϊδεύουν, τον εξαπατούν, ή τον βλάπτουν, χωρίς όμως να έχει βάσιμες αποδείξεις ή ενδείξεις.
• Διαρκώς αμφιβάλλει για το πόσο πιστοί του είναι οι φίλοι του και οι συνεργάτες του και υποπτεύεται ότι οι άλλοι συνωμοτούν εναντίον του.
• Δεν εμπιστεύεται τους κοντινούς του ανθρώπους και θεωρεί πως οτιδήποτε τους πει θα το χρησιμοποιήσουν εναντίον του.
• Ερμηνεύει κάθε σχόλιο ή κουβέντα των γύρω του ως απειλητική, ή θεωρεί ότι κρύβει ένα μήνυμα ή μια απειλή.
• Κρατάει μούτρα και δε συγχωρεί τους άλλους ούτε για μικρά ούτε για μεγάλα πράγματα.
• Ερμηνεύει τα λεγόμενα των άλλων ως επιθέσεις εναντίον του, θεωρεί ότι οι άλλοι τον κατακρίνουν διαρκώς και αντιδρά με θυμό και επιθετικότητα προκειμένου να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
• Διαρκώς υποπτεύεται τον/τη σύζυγο ή σύντροφό του για σεξουαλική απιστία, ενώ δεν έχει ενδείξεις.
Τι προκαλεί την παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας;
Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα αυτό που επικρατεί είναι το βιοψυχικό μοντέλο, το οποίο προτείνει ότι υπάρχει βιολογική αλλά και ψυχολογική-κοινωνική βάση. Έτσι, είναι πολύ πιθανό το άτομο με την παρανοϊκή διαταραχή έχει μια βιολογική προδιάθεση και, στη συνέχεια παίζει ρόλο το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε, οι αλληλεπιδράσεις με την οικογένεια και τους φίλους του, η προσωπικότητά του, ο χαρακτήρας τους και οι ικανότητες διαχείρισης τους στρες που έχει μάθει.
Διορθώνεται το πρόβλημα;
Όπως με τις περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας, η ψυχοθεραπεία είναι η ενδεικνυόμενη μέθοδος αντιμετώπισής της. Δυστυχώς όμως, τα άτομα με αυτή τη διαταραχή πολύ σπάνια εμφανίζονται για θεραπεία, είτε επειδή θεωρούν ότι δεν έχουν πρόβλημα είτε επειδή δεν εμπιστεύονται την επιστήμη και τους ψυχολόγους. Παρόλα αυτά, είναι πιθανόν να δουν έναν ειδικό όταν έχουν έντονα προβλήματα, ειδικά στρες ή ψυχοσωματικά. Δυσκολεύονται στο να δημιουργήσουν σχέση εμπιστοσύνης, με αποτέλεσμα να σταματούν γρήγορα τη θεραπεία.
Είναι καλή ιδέα να πάρουν φάρμακα;
Όχι, επειδή αυτό θα εντείνει την ήδη μεγάλη καχυποψία τους!
Να θυμάστε: Αν είστε σε μια σχέση με άτομο που έχει παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας, θα πρέπει να αποφασίσετε να επιθυμείτε να συνεχίσετε. Με τη λογική, την πειθώ και την αποστασιοποίηση μπορείτε να βοηθήσετε τη σχέση όταν πρόκειται απλώς για φιλικό πρόσωπο ή επαγγελματικό συνεργάτη. Αν είναι ο/η σύζυγός σας, θα πρέπει να θυμάστε ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν αλλάζουν και αυτή η γνώση θα σας βοηθήσει να πάρετε τις αποφάσεις σας.
Πηγή: boro.gr
