Παιδί και ηλεκτρονικές συσκευές: Ποια πρέπει να είναι τελικά η… «σχέση» τους;

Μανίτσα Ιφιγένεια - Παιδαγωγός με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Ψυχολογία 16-01-2018

Τις θερμότερες ευχαριστίες στην εξειδικευμένη στην Αισθητική Ιατρική οφθαλμίατρο Ελένη Λαλέτσογλου για τις πολύτιμες ιατρικές συμβουλές της.

Ζούμε στην εποχή της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας και της ασταμάτητης πληροφορίας. Η κυριαρχία των ηλεκτρονικών συσκευών είναι πλέον γεγονός: τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, tablet, παιχνιδομηχανές Xbox και Play station. Η μανία των ηλεκτρονικών συσκευών δεν υφίσταται όμως μόνο στο σπίτι, αφού στις μέρες μας βρίσκεις στο εμπόριο tablet και παιχνιδομηχανές ακόμη και για τη βρεφική ηλικία, αλλά και στο σχολικό περιβάλλον. Πέρα του ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών έρχεται με κινητό τηλέφωνο πλέον στο σχολείο – το οποίο αποτελεί αιτία ρήξης αρκετές φορές με τους εκπαιδευτικούς – ακόμη και η ίδια η διαδικασία της μάθησης έχει επηρεαστεί από όλα αυτά. Για την ακρίβεια, η χρήση του υπολογιστή και του προτζέκτορα έχει κάνει δυναμικά την εμφάνισή της οδηγώντας μας με γρήγορους ρυθμούς στην εποχή του ηλεκτρονικού βιβλίου. Είναι, λοιπόν, δυνατόν τα παιδιά να παραμείνουν ανεπηρέαστα απ’ όλα αυτά;

Όσο και να αναπολούμε εκείνες τις μέρες όπου οι ανθρώπινη επαφή γινόταν πρόσωπο με πρόσωπο κι όχι πίσω από μία οθόνη, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Η τεχνολογία οδεύει μόνο προς τα μπροστά αφήνοντάς μας όλους άφωνους με τα τόσο καταιγιστικά άλματά της. Τα παιδιά έρχονται από τη στιγμή που θα γεννηθούν σε επαφή με ένα τεράστιο αριθμό ηλεκτρονικών συσκευών και μαθαίνουν να ζουν με αυτόν. Δεν μπορούμε να τα εμποδίσουμε. Το να ξέρει ένα παιδί δύο ετών να χειρίζεται άψογα ένα κινητό τηλέφωνο ή ένα tablet δεν είναι απαραίτητα κακό όταν υπάρχουν όρια. Οι γονείς είναι αυτοί που πρέπει, πρώτα απ’ όλα, να δείξουν στο παιδί τις χρήσεις αυτών των συσκευών, ανάλογα φυσικά με την εκάστοτε ηλικία – για παράδειγμα ένα παιδί δύο ετών μπορεί να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή για να βλέπει κάποια ολιγόλεπτα κινούμενα σχέδια. Είναι στη φύση του ανθρώπου, και πόσο μάλλον του παιδιού, η περιέργεια να εξερευνεί καθετί καινούριο και ξεχωριστό. Ενέργειες όπως το να κρύβουμε το κινητό από τα παιδιά μας ή να μην ανοίγουμε ποτέ την τηλεόραση και να την κλείνουμε όταν εμφανίζονται, όχι απλά δε θα τα καθησυχάσουν αλλά θα τους οδηγήσουν σε ακόμη μεγαλύτερη περιέργεια κι ένταση αφού θα θεωρήσουν πως μία συσκευή, η οποία χρησιμοποιείται από όλο τον κόσμο κι από την πλειοψηφία των συνομηλίκων τους, για τα ίδια είναι απαγορευμένη.

Από την άλλη, η χρήση δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση καθώς οι συνέπειες των ηλεκτρονικών συσκευών στο παιδί τόσο σωματικά όσο και ψυχικά μπορούν να αποβούν μοιραίες. Τα μάτια των ενηλίκων κουράζονται καθημερινά από τη χρήση του υπολογιστή τόσο στη δουλειά όσο και στο σπίτι αλλά και από τις αμέτρητες ώρες που ξοδεύουμε στο κινητό τηλέφωνο καθώς πλέον έχουν αναβαθμιστεί τόσο πολύ οι λειτουργίες τους που, θέλοντας και μη, σε προκαλούν να τις εξερευνήσεις. Πόσο μάλλον τα ματάκια ενός μικρού παιδιού σε μία τόσο ευαίσθητη ηλικία! Έπειτα από εκτενής συζήτηση με μία έμπειρη οφθαλμίατρο, μάθαμε πως όσο πιο μικρή η ηλεκτρονική συσκευή τόσο το χειρότερο για την όραση των μικρών παιδιών, ιδίως το κινητό και αμέσως μετά το tablet! Για αυτό το λόγο, είναι καλό όταν χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση ταινιών και βίντεο να μην ξεπερνιέται από τα παιδιά η μισή ώρα χρήσης συνεχόμενα την κάθε φορά και η απόσταση μεταξύ του παιδιού και της ηλεκτρονικής συσκευής να είναι πάνω από 30 εκατοστά.

Συμπτώματα τα οποία μπορεί να παρατηρηθούν στα παιδιά από την υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών και πρέπει να μας ανησυχήσουν είναι: πονοκέφαλος, κόπωση, κερατίτιδα, ξηροφθαλμία, έλλειψη προσοχής και προσωρινή απώλεια μνήμης. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και επιληψία αλλά και βλάβες στην σπονδυλική στήλη εξαιτίας της κακής στάσης του σώματος. Δεν είναι τυχαίο πως μέχρι το 2050 τα περισσότερα παιδιά θα έχουν μυωπία! Επομένως, πρέπει να γίνονται συχνοί προληπτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι οι οποίοι θα ξεκινούν από πολύ μικρή ηλικία καθώς το 80% των προβλημάτων, αν εντοπιστούν νωρίς, μπορούν να επιλυθούν.

Εκτός από το ιατρικό κομμάτι και τις αρνητικές συνέπειες σε αυτό, αυτό που πραγματικά έχει ανάγκη ένα παιδί ή ένας έφηβος σε μία τόσο ευαίσθητη ηλικία είναι η κοινωνική επαφή και συναναστροφή με τους συνομηλίκους τους. Εξηγήστε στο παιδί σας πως το χρόνο που χαραμίζει για να παίξει ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορεί να τον περάσει παίζοντας με τους φίλους του. Πόσα παραδείγματα παιδιών δεν έχουμε δει χίλιες φορές στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τα οποία οδηγήθηκαν στην απομόνωση και καλλιέργησαν αυτοκαταστροφικές τάσεις εξαιτίας της έλλειψης ουσιαστικών κοινωνικών επαφών που προκλήθηκε από τη μανιακή χρήση ηλεκτρονικών συσκευών; Προωθήστε το παιδί σας τις ώρες που σπαταλά μπροστά από μία οθόνη να τις «γεμίζει» κάνοντας κάποιο χόμπι, συμμετέχοντας σε κάποιο άθλημα ή μαθήματα χορού και άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως είναι η ζωγραφική, οι οποίες μπορούν να προωθήσουν τη χαλάρωση και την εκτόνωσή του. Ένα κοινό μυστικό είναι πως με τον τρόπο σας, οι γονείς, μπορείτε να το κρατάτε απασχολημένο εκείνες τις ώρες, είτε αναθέτοντας του κάποιες μικροδουλειές στο σπίτι είτε περνώντας χρόνο μαζί του για ένα καφέ ή μία βόλτα. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό το σχολείο να οργανώνει διάφορες εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια των οποίων θα προωθεί την ορθή χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών και θα τονίζει τις αδυναμίες τους. Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν και αυτοί με τη σειρά τους να μιλήσουν στους μαθητές τους για τις επιβλαβείς συνέπειες της τεχνολογίας αλλά και για τα οφέλη τους.

Συνοψίζοντας, καλώς ή κακώς, δεν μπορούμε να αποφύγουμε την πρόοδο της τεχνολογίας αλλά και την αναπόφευκτη επαφή των παιδιών με αυτή. Από την πλευρά μας, τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι γονείς, πρέπει να ενημερώνουμε τα παιδιά για τις αρνητικές συνέπειες της κατάχρησης των ηλεκτρονικών συσκευών, μην κρατώντας τα, όμως, στην άγνοια και στην απομόνωση από τις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής μας.


Γράφει η Μανίτσα Ιφιγένεια - Παιδαγωγός με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Ψυχολογία
Η Ιφιγένεια Μανίτσα γεννήθηκε το 1991 και κατάγεται από τα Τρίκαλα, Θεσσαλίας. Είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Ψυχολογία.