Το μυστήριο της Λίμπιντο: Σεξουαλική διαταραχή στην Κατάθλιψη

Γράφτηκε από την Ειρήνη Παναγοπούλου, Κλινική Ψυχολόγος, Ειδικός Σεξουαλικής Υγείας 12-01-2018

Πολύ πιο συχνά σε σχέση με το παρελθόν ο άνθρωπος παρουσιάζεται ιδιαίτερα εύθραστος όσο αφορά την ψυχική του υγεία, ενώ η συχνότητα εμφάνισης ψυχικών διαταραχών αυξάνεται διαρκώς. Το καθημερινό άγχος και οι αυξημένες απαιτήσεις ωθούν όλο και περισσότερους να υποφέρουν από καταθλιπτική διάθεση. Μάλιστα αναφέρεται, ότι ένα στα δέκα άτομα θα νοσήσει από κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους.

Ανηδονία στην κατάθλιψη

Η κατάθλιψη εκτός των άλλων συμπτωμάτων της (μελαγχολία, αδυναμία συγκέντρωσης, κόπωση, διαταραχές πρόσληψης τροφής, απαισιοδοξία, διαταραχές ύπνου και ιδέες αυτοκτονίας) προκαλεί και αδυναμία άντλησης ευχαρίστησης από τις συνήθεις δραστηριότητες της ζωής που παλαιότερα ικανοποιούσαν τον πάσχοντα, λεγόμενη ανηδονία.

Το αίσθημα της ανηδονίας εισβάλλει στη σεξουαλική ζωή του ατόμου καθιστώντας αδύνατο το βίωμα ευχάριστων συναισθημάτων κατά τη σεξουαλική επαφή, τόσο σε σωματικό, όσο και σε ψυχικό επίπεδο. Το άτομο χάνει το κίνητρο και το ενδιαφέρον του για το σεξ, με αποτέλεσμα τη σταδιακή απόσυρση και αποφυγή κάθε είδους σεξουαλικής εμπλοκής. Ακόμα διαταράσσεται η χημεία του εγκεφάλου, ελαττώνονται οι σεξουαλικές του φαντασιώσεις, καθιστώντας την επιθυμία να είναι από πολύ μικρή ως ανύπαρκτη. Εξάλλου, από τα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η απουσία σεξουαλικής επιθυμίας (χαμένη λίμπιντο).

Σύμφωνα με μελέτες οι καταθλιπτικοί ασθενείς αναφέρουν δυο με τρεις φορές περισσότερο από μη καταθλιπτικούς ανθρώπους την ύπαρξη κάποιας σεξουαλικής δυσλειτουργίας (μείωση σεξουαλικής επιθυμίας, διαταραχές διέγερσης, δυσκολίες στην επίτευξη οργασμού και διαταραχές στύσης στους άνδρες). Αρκετά συνηθισμένο και στα δυο φύλα είναι να υπάρχει μείωση σεξουαλικής επιθυμίας.

Βέβαια σε πολλές περιπτώσεις άτομα με χαμηλή ερωτική διάθεση δηλώνουν υψηλή συχνότητα ερωτικών επαφών σε ανταπόκριση όμως πάντα των απαιτήσεων του ερωτικού τους συντρόφου. Τα άτομα αυτά έχουν συχνές σεξουαλικές επαφές, αλλά δεν έχουν πραγματικό ενδιαφέρον ή επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα και «υποκρίνονται» ή συμμετέχουν από υποχρέωση ή καταναγκασμό στη σεξουαλική πράξη.

Συναισθήματα ατόμων με Μειωμένη (υποτονική) ερωτική επιθυμία

-Ουδετερότητα
Η διάθεση στο σεξ δεν είναι ούτε θετική, ούτε αρνητική, είναι ουδέτερη. Σε πολλές περιπτώσεις δεν συνειδητοποιούν τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν και δεν αναζητούν βοήθεια από ειδικό.

-Αρνητικές συναισθηματικές διακυμάνσεις
Βιώνονται ως αποτέλεσμα χαμηλής ερωτικής επιθυμίας και της μη ικανοποιητικής ερωτικής ζωής. Νιώθουν ενοχές και δεν γνωρίζουν τον τρόπο να επιφέρουν μια αλλαγή στην ερωτική τους ζωή. Νιώθουν επίσης διαφορά ερωτικής επιθυμίας σε σχέση με το σύντροφο τους ( δεν είναι λίγες οι φορές που συναντάμε ζευγάρια στα οποία ο ένας σύντροφος περιγράφει ότι «δεν κάνουν ποτέ σεξ», ενώ ο άλλος ότι «κάνουν σεξ συνεχώς»).

-Φόβος & αποφυγή
Στην περίπτωση αυτή η χαμηλή ερωτική επιθυμία συνοδεύεται από φόβο και αποφυγή της ερωτικής επαφής, φτάνοντας πολλές φορές στην πλήρη αποστροφή.

Επιπλέον, εκτός από το ότι η κατάθλιψη αποτελεί αιτία της μειωμένης σεξουαλικής επιθυμίας, συχνά είναι και η επακόλουθη της. Μπορεί δηλαδή μια ήπια μορφή κατάθλιψης να είναι αποτέλεσμα της μειωμένης λίμπιντο. Μπορεί όμως και η ίδια η απώλεια σεξουαλικού ενδιαφέροντος ανεξάρτητα και από μόνη της να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την κατάθλιψη.

Εκτός από την πεσμένη διάθεση και την απώλεια ευχαρίστησης η κατάθλιψη συνοδεύεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση, ευερεθιστότητα και κοινωνική απόσυρση που με τη σειρά τους επηρεάζουν την ικανότητα να δημιουργεί και να διατηρεί κανείς συναισθηματικές και ερωτικές σχέσεις. Δημιουργεί επομένως, όχι μόνο προβλήματα στην σεξουαλική ζωή αλλά και στις γενικότερες σχέσεις του ζεύγους.

Ποιος ο ρόλος της φαρμακευτικής αγωγής;

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και η φαρμακευτική αγωγή, καθώς είναι ένας παράγοντας που περιπλέκει το ζήτημα της μειωμένης λίμπτιντο αφού σε κάποια φάρμακα μπορεί να εμφανιστεί ως ανεπιθύμητη παρενέργεια. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει ο ασθενής να ενημερώσει το γιατρό του γιατί είναι κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί και έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Παράλληλα, μέχρι να βρεθεί λύση το άτομο μπορεί να συνεχίσει να δείχνει στο σύντροφο του την έλξη και το ενδιαφέρον του, χωρίς απαραίτητα την ύπαρξη συνουσίας.

Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να καταστεί σαφές ότι η ερωτική επιθυμία αποτελεί κάτι «φυσικό», μια πηγή δημιουργικότητας και ανάπτυξης του ανθρώπου. Σε μια ψυχοθεραπεία δεν προσπαθούμε να «εμφυσήσουμε» ερωτική επιθυμία στο άτομο γιατί απλά αυτή ήδη ενυπάρχει αλλά δεν μπορεί να εκφραστεί. Προσπαθούμε να διαπιστώσουμε τα σημεία στα οποία η έκφρασή της για διάφορους λόγους έχει ανασταλεί, για να μπορέσει το άτομο να εξελιχθεί και να απολαύσει περαιτέρω την ερωτική του ζωή. Ας μην ξεχνάμε ότι η απόλαυση του σεξ είναι από τα βασικά συστατικά της ζωής.

Βιβλιογραφία:
-Libido and Depression
R Liebenberg - Mental Health Matters, 2016 - journals.co.za
- Loss of libido in depression
CA FOX, JA LORAINE… - British Medical …, 1972 - BRITISH MED JOURNAL PUBl.
-Decreased libido in depression.
MJ Garvey - Medical Aspects of Human Sexuality, 1985 - psycnet.apa.org

---

Γράφτηκε από την Ειρήνη Παναγοπούλου, Κλινική Ψυχολόγος, Ειδικός Σεξουαλικής Υγείας