Η εφηβεία της μέσης ηλικίας ή τα χαμένα όνειρα που «επιστρέφουν & ζητούν εκδίκηση»
17-12-2017
Επειδή ο άνθρωπος ρέπει στην αμεριμνησία και τη νωθρότητα, συνεχώς αναβάλλει τις σοβαρές αποφάσεις του, τις βαθιές τίμιες εκτιμήσεις του, την αυτοκριτική και τους απολογισμούς του, για τότε που δε γίνεται πια να τις απωθήσει. Γιατί έρχεται ένας καιρός, ευτυχώς, που οι εκτιμήσεις τούτες, οι απολογισμοί, οι αυτοκριτικές, δεν αναβάλλονται: Δεν πάει άλλο!
Μια τέτοια κρίσιμη χρονική καμπή είναι και για τη ζωή μιας γυναίκας η μέση ηλικία.
Η καμπή τού «δεν πάει άλλο», του «τώρα ή ποτέ». Για να ακολουθήσει η επικίνδυνη όσο και εσφαλμένη εγκατάλειψη στο «ποτέ…» Όλα συνηγορούν σ’ αυτά τα επώδυνα αισθήματα. Τα παιδιά ενηλικιώνονται και αυτονομούνται. Φεύγουν από το σπίτι για σπουδές, για τους δικούς τους έρωτες, για τις δικές τους παρέες, χωρίς να ενδιαφέρονται για τις συμβουλές της, τη φροντίδα της, τα παράπονα της, τις απειλές της. Φεύγουν με τρόπο ήπιο ή με τρόπο εμπόλεμο και εκρηκτικό, ανάλογα- όμως φεύγουν.
Οι γονείς της, νεκροί ή γερασμένοι, δεν έχουν πια την ισχύ να επηρεάζουν μυαλό και αισθήματα όπως παλιά. Ο σύζυγος, συχνά, δεν είναι ο άντρας που ερωτεύτηκε. Δοσμένος τώρα στα δικά του μονοπάτια, μπερδεμένος στον δικό του ψυχολογικό χάρτη, έχει γίνει με τον καιρό ένας αδελφός, ένας συγκάτοικος, ένα παθητικό κουτί παραπόνων, ένας αποφασισμένος αντίπαλος, ένας ξένος. Την εγκατέλειψε ίσως από χρόνια, είτε συναισθηματικά είτε και συνολικά, και τον εγκατέλειψε κι αυτή. Οι φίλοι, είτε χαμένοι σε άλλες επιλογές είτε πληκτικά δεδομένοι, δεν μπορούν να βοηθήσουν.
Ζουν τα δικά τους βάσανα.
Και τότε μια γυναίκα νιώθει μόνη. Έχει μάλλον το χρόνο να το παραδεχτεί πως είναι μόνη, πως ήταν μόνη από πολύ παλιά.
Εγώ θα έλεγα πως είναι ελεύθερη, όμως εκείνη νιώθει πως είναι μόνη. Και αποτυχημένη. Και άδεια. Και κουρασμένη. Διότι η ελευθερία που τώρα επιτέλους — θέλει δε θέλει— της προσφέρεται, την απαλλάσσει μεν από δεκαετιών ασφυκτικά και παραμορφωτικά για την ψυχή καθήκοντα, αλλά τη βρίσκει απροετοίμαστη, απαίδευτη στο να μπορεί να αναγνωρίζει τα πραγματικά της συναισθήματα. Πολύ ανίκανη να τα διαχειρίζεται. Δεν έχει μάθει άλλωστε να ασχολείται με τον εαυτό της, δεν είχε χρόνο ποτέ. Της τον λεηλάτησαν οι άλλοι κι εκείνη αυτονόητα τον παρέδωσε.
Κοιτάει τώρα πίσω και βλέπει εκκρεμότητες. Ακρωτηριασμένες επιθυμίες. Ατροφικές απόπειρες. Προδοσίες. Σπανίως είναι ένας άλλος ο προδότης μας. Ο ίδιος ο εαυτός μας είναι που πρόδωσε τον αληθινό εαυτό μας. Και τώρα, στη μέση ηλικία, αναγκάζεται να το υποπτευτεί αυτό. Να πονέσει. Να συντριβεί και να αποφασίσει τελειωτικά: Θα επανορθώσω ή θα αφεθώ στη φθορά;
Θα αντλήσω από εμπειρίες, γνώση, αναγεννημένες λαχτάρες, νέα ελευθερία ή θα ακολουθήσει η καρδιά και το πνεύμα μου — τούτα τα εν δυνάμει αιώνια κομμάτια του είναι μου — το μαρασμό που βλέπω πάνω στο σώμα μου και μέσα στον καθρέφτη; Θα παραδοθώ στην ηδονή της τεμπελιάς, της αδράνειας και της γκρίνιας ή θα πετάξω σε ταξίδια ζωής, συναρπαστικά; Θα κλείσω το ημερολόγιο μου ή θα ξεφυλλίσω το τεράστιο βιβλίο της ζωής σε παρακάτω κεφάλαια; Θα νικήσει η τωρινή ευκολία της παραίτησης ή η δύσκολη προοπτική της δράσης; Το εύκολο που με τον καιρό θα γίνεται όλο και πιο επαχθές ή το δύσκολο που με τον καιρό γοητεύει και λυτρώνει;
Τα χαρτάκια με τις επιθυμίες
Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ γράφει πως Ευτυχία είναι η εκπλήρωση κάποιας παιδικής επιθυμίας. Γι’ αυτό ο πλούτος δίνει τόσο ελάχιστη ευτυχία. Το χρήμα δεν είναι επιθυμία της παιδικής ηλικίας.
Σε μια ομάδα ατόμων πάνω από σαράντα χρόνων έδωσα αυτήν ακριβώς την ερώτηση και ζήτησα να θυμηθούν τον παλιό, παιδικό, νεανικό κόσμο τους και να μου απαντήσουν γραπτά και ανυπόγραφα. Κανένα πρέπει, καμιά εικόνα τους να μην επηρεάσει δηλαδή ένα τόσο σημαντικό και ευαίσθητο ταξίδι στην ενδοσκόπηση.
Ελάχιστοι απάντησαν πως είχαν πραγματώσει το παιδικό όνειρο τους. Κι όμως! Ήταν τόσο απλά και εφικτά τα περισσότερα από εκείνα τα παιδικά όνειρα που μου έγραψαν στα χαρτάκια: Ήθελα να γίνω δάσκαλος. Γιατρός. Νοσοκόμα. Πιλότος. Ιεραπόστολος. Μαμά. Τα κράτησα και τα έβαλα στο συρτάρι μου, σ’ ένα φάκελο που γράφει απ’ έξω: Τα χαρτάκια με τις επιθυμίες. Τα κοιτώ με θλίψη, με νοσταλγία, και ξαναθυμάμαι την κουβέντα του Τσέχωφ: «Θεέ μου, πόσο κοντά απ’ την ευτυχία περνάει ο άνθρωπος…»
Ακόμα, ο ίδιος ο Φρόιντ είπε: «Πάει καιρός που ανακάλυψα ότι χρειάζεται απλώς λίγο θάρρος για να εκπληρωθούν επιθυμίες, θεωρούμενες μέχρι τότε ανέφικτες».
Λίγο θάρρος! Το έχουμε πει και θα το ξαναπούμε: Καλοσύνη χωρίς δύναμη δεν είναι καλοσύνη. Όποιος φοβάται ζει μισή ζωή.
Ο λόγος όμως που έβαλα την ομάδα να μου γράψει τις παλιές επιθυμίες της δεν ήταν για να τους στενοχωρήσω. Να συγκρίνουν αυτό που τώρα έχουν μ’ εκείνο που τότε ήθελαν, και να απογοητευτούν. Ο λόγος μου ήταν πιο υγιής και ζωηρός από την αυτοκριτική, την αυτομομφή και τη στάσιμη πίκρα. Ήθελα να σκεφτούν μόνοι τους πως ίσως υπάρχει καιρός. Ειδικά τώρα, σ’ αυτή την ηλικία που, επιμένω, είναι επίσης μια ηλικία απελευθέρωσης —γι’ αυτό άλλωστε οι άνθρωποι τρομάζουν τόσο απ’ αυτήν —, μπορούν να επανορθώσουν κάτι απέναντι στον παραπονεμένο, θυμωμένο, αυθεντικό τους εαυτό που κακοποίησαν. Να προσπαθήσουν τώρα να κάνουν κάτι από εκείνο που τότε επιθυμούσαν. Κι αν όχι ακριβώς εκείνο, κάτι παραπλήσιο, συγγενικό, που θα ξεδιψάσει την περιφρονημένη λαχτάρα και θα δώσει χαρά και δύναμη. Χαρά που είναι η γεύση του Παραδείσου.
Αν σε ηλικία ώριμη και δύσκολη, μια γυναίκα —αλλά και άντρας, γιατί, ως γνωστόν, η κλιμακτήριος αφορά και στα δύο φύλα, μόνο που οι άντρες κρύβουν πιο συστηματικά και πιο νοσογόνα τα αισθήματα τους και δεν τα μαθαίνουμε – συνεχίζει να υποφέρει επί χρόνια με τα κλασικά συμπτώματα της δυσθυμίας, της κατάθλιψης, της παραίτησης, των ψυχοσωματικών, της υστερίας, κι όλα όσα χαρακτηρίζουν την κλιμακτήριο, είναι επειδή, ξανά, κάτι αρνείται να κάνει για τον εαυτό της σωστά. Θάβει ξανά τη νέα, μεγάλη της ευκαιρία. Είναι που δεν αξιοποιεί τη νέα πρόταση για ζωή αληθινή, ζωή δική της, του πεπρωμένου της, και αυτοπροδίδεται πάλι. Ο εαυτός της, έστω και αργότερα, έστω και μέσα σε γκρίζο σκηνικό, την καλεί σπαραχτικά να συμφιλιωθούν, να συνομιλήσουν, να ενωθούν, να υπερβούν τον χρόνιο διχασμό που τους τυράννησε.
Είναι υπεύθυνη για το πώς θα ανταποκριθεί στην κλήση, πολύ περισσότερο υπεύθυνη από τότε, κατά τη φουρτουνιασμένη της, ερωτευμένη, άπειρη, καταπιεσμένη από γονείς, νιότη. Και το ξέρει. Γι’ αυτό θυμώνει, πικραίνεται, απελπίζεται και το ρίχνει στις διάφορες επιφανειακές φυγές: στα χαρτιά, στο φαγητό, στα ψώνια, στο άψυχο σεξ, στις γελοίες προσωρινές ερωτοδουλειές, στις πλαστικές εγχειρίσεις, στο κουτσομπολιό. Όμως το να φεύγεις απ’ τον εαυτό σου είναι προσπάθεια μάταιη. Όσο του φεύγεις τόσο εκείνος σε αλυσοδένει και σε τραβάει με βία πίσω. Όλο και πιο θυμωμένος.
Και πάλι εσύ αποφασίζεις. Σε όλα και για όλα αποφασίζεις εσύ. Ακόμα και για το θάνατο σου εσύ αποφασίζεις, υποστηρίζουν κάποιες αρχαίες διδασκαλίες. Και ο θάνατος είναι πολλών ειδών. Για να θυμηθούμε εκείνο το εύστοχο: «Πέθανε στα είκοσι του και τον έθαψαν στα ογδόντα πέντε του».
Μάρω Βαμβουνάκη
από το «Ο Παλιάτσος και η Άνιμα»,
εκδόσεις Ψυχογιός
Διανύουμε μέρες νηστείας. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί σε όλον τον κόσμο, καλούνται να συγκρατηθούν και να καθαρίσουν μέσα από τη νηστεία. Αυτή τη χρονιά, η μεγάλη αυτή κανονικότητα που προάγει η εκκλησία μας, αποκτά ένα διαφορετικό νόημα. Η πράξη κοινωνικής ευθύνης του μένουμε μέσα, μας βρίσκει δεμένους με το νηστεύω. Απέχω δηλαδή από τις νοσηρές σκέψεις. Από τις σκέψεις εκείνες που με μεταμορφώνουν σ...
Το θεατρικό παιχνίδι έκανε την εμφάνιση του τα τελευταία τριάντα χρόνια στην Ελλάδα και δεν είναι καθόλου τυχαίο. Η κοινωνία μας έχει δεχθεί πλήθος αλλαγών. Μέχρι την εποχή του ’90 τα παιδιά δραστηριοποιούνταν σε εξωτερικούς χώρους( αυλές, πλατείες, αλάνες κ.α.) και ήταν γενικά αποδεκτό τα παιδιά να παίζουν χωρίς την συνεχή επίβλεψη του γονέα. Το παιδί μέσα από την έλλειψη υλικών παιχνιδιών δημιου...
Η μουσική είναι ένας πολύ σημαντικός τρόπος διδαχής και εσωτερίκευσης ενός μηνύματος. Επομένως, χρειάζεται να δίνουμε προσοχή σε αυτό που ακούμε και στο τι παίρνουμε από αυτό, ακριβώς επειδή μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε....
Πόσες φορές στην προσπάθεια μας να μάθουμε κάτι καινούριο, δεν έχουμε κάνει λάθος; Τα λάθη, όχι μόνο δεν είναι αναπόφευκτα, αντιθέτως είναι ιδιαίτερα βοηθητικά, γιατί μας δείχνουν πού πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας, ώστε να τα διορθώσουμε. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τους μαθητές, δεδομένου ότι πολύ συχνά έρχονται αντιμέτωποι με νέα μαθησιακά δεδομένα....
Σύμφωνα με την επιστήμη της κοινωνιογλωσσολογίας, οι λέξεις έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα όταν λέγονται στη μητρική μας γλώσσα, εν συγκρίσει με μία ξένη. Βέβαια, αντίστοιχη διαφορά στη σημαντικότητα που κουβαλούν οι λέξεις μπορεί να υπάρξει και στην ίδια μας τη γλώσσα·...
Στο λεξικό, στο λήμμα ακεραιότητα, συναντούμε τον ορισμό, «η ιδιότητα του ακέραιου, η ολότητα, η αρτιότητα». Όταν διαθέτω ακεραιότητα, τα λόγια ταιριάζουν με τα έργα μου. Είμαι αυτός που είμαι, ανεξάρτητα από τον τόπο ή τον άνθρωπο με τον οποίο βρίσκομαι.
Δυστυχώς, η ακεραιότητα αποτελεί ιδιότητα υπό εξαφάνιση στις μέρες μας. Οι προσωπικές αρχές καταρρέουν μέσα ...
σε έναν κόσμο που είναι απ...
Είναι ένα συναίσθημα για το οποίο όσο και να έχεις αρνηθεί πως το έχεις νοιώσει, τόσο περισσότερο η ίδια η ζωή σε διαψεύδει. Η ζήλια δεν είναι ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, όπως πιστεύεται, αλλά ένα κράμα συναισθημάτων, όπως ο φθόνος και η απογοήτευση. Η ζήλια ενεργοποιείται μέσα όταν αισθανόμαστε πως είμαστε κατώτεροι σε ικανότητες, πλούτη, υγεία ή οτιδήποτε άλλο συγκριτικά με έναν άλλο άνθρωπο. Η...
Ξεκινώντας θα ήθελα να παραθέσω ένα γνωμικό του Φρανσουά Ντε Λα Ροσφουκό «Η ζήλια γεννιέται πάντα μαζί με την αγάπη, μα δεν πεθαίνει πάντοτε μαζί της.»
Βασικό ερώτημα… γιατί ζηλεύουμε;
Υπάρχουν διάφορα πράγματα που μπορεί να κρύβονται πίσω από τη ζήλια. Πιθανώς διαδραματίζει εξέχοντα ρόλο ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας, με αποτέλεσμα η χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμ...
Από μικροί μεγαλώνουμε με το αξίωμα ότι όλοι οι γονείς αγαπούν και αποδέχονται τα παιδιά τους. Αυτή η άποψη φτάνει να είναι τόσο κοινωνικά και παραδοσιακά παγιωμένη, που κάθε αμφισβήτηση της, θεωρείται τυπικά ασέβεια προς τους γονείς. Παρ όλα αυτά υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες παιδιών όπως και νυν ενηλίκων που έχουν βιώσει ή έχουν να διηγηθούν ακριβώς το αντίθετο....
Οι μπλε κάδοι της ανακύκλωσης συσκευασιών, συχνά φορτωμένοι με κάθε είδους σκουπίδι, δίνουν μια εικόνα των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ακόμα η ανακύκλωση στη χώρα μας. Φανερώνουν όμως και τη σύγχυση για το τι πρέπει να πέφτει ή όχι στον μπλε κάδο, την οποία έχουν ακόμα και πολίτες που θέλουν να συμμετέχουν στην ανακύκλωση....
Το φετινό τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας , μόνο εορταστικό και χαρούμενο δεν μπορεί και δεν πρέπει να χαρακτηριστεί. Ο λόγος δεν είναι άλλος από τα τροχαία δυστυχήματα τα οποία οδήγησαν, με τραγικό, φριχτό, θα έλεγα τρόπο, στην απώλεια συνανθρώπων μας, νέων μάλιστα σε ηλικία, ακόμη και παιδιών. Ειδικότερα,...
Παίζοντας αυτό το ηλεκτρονικό παιχνίδι μπορείτε να μάθετε ποιο είναι το ενεργειακό σας αποτύπωμα, δηλαδή πόσο διοξείδιο του άνθρακα (CO2) εκλύουν στην ατμόσφαιρα οι καθημερινές σας συνήθειες που σχετίζονται με την κατανάλωση ενέργειας.
...
Φάε αυτό, όχι εκείνο. Φάε τότε, αλλά όχι τόσο. Η σωστή διατροφή από απλή διαδικασία μπορεί να μετατραπεί σε μεγάλο… μπέρδεμα αν δεν γνωρίζουμε – τουλάχιστον – τους βασικούς κανόνες της. Δέκα συμβουλές για να βάλετε τα πράγματα (και τα κιλά) στην θέση τους. ...
Εάν φέτος δεν καταφέρετε να κάνετε διακοπές μακρυά από το σπίτι σας μην απογοητεύεστε. Μερικές φορές είναι ευκολότερο να χαλαρώσετε και να ξαναβρείτε τον εαυτό σας στους χώρους του σπιτιού σας. Επιλέξτε έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω τρόπους για να μεταμορφώσετε τις διακοπές εντός σπιτιού αλλά και εντός πόλης σε μια ευχάριστη διαδικασία...
Όσο και αν αρκετοί ενήλικοι θεωρούν το παιδικό παιχνίδι χάσιμο χρόνου, η συμβολή του είναι αναμφισβήτητη στη ζωή των παιδιών.
• Το παιδί μέσω του παιχνιδιού μαθαίνει τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει.
• Είναι το βασικό σημείο επαφής με τους συνομηλίκους του αλλά και τρόπος επικοινωνίας με τους μεγαλύτερους.
• Μέσα από το παιχνίδι διεγείρεται η φαντασία του, η εφευρετικότητά του ...
Έφτασε λοιπόν πάλι αυτή η στιγμή. Η στιγμή να ζεσταθούμε μέσα στα φθινοπωρινά πουλοβεράκια μας, να φτιάξουμε μια κούπα ζεστό καφέ (ή σοκολάτα) και να βυθιστούμε μέσα σε ένα εξαιρετικό βιβλίο. Γιατί δεν ξέρω αν συμφωνείτε, αλλά νομίζω ότι ο φθινοπωρινός καιρός ταιριάζει τέλεια με το διάβασμα!
Θα μοιραστώ λοιπόν μαζί σας 3 βιβλία που θέλω εγώ να διαβάσω αυ...
O Σπύρος Γκούμας δεξιοτέχνης και δάσκαλος του μπουζουκιού, σε συνεργασία με το μουσικό σχήμα «Παραπεταμένοι», γνωστοί για τη συνεχή και συνεπή τους ενασχόληση με το αστικό λαϊκό μας τραγούδι, συνδιοργανώνουν μια μουσική παράσταση με τη βοήθεια ψηφιακού και φωτογραφικού υλικού με θέμα «Μόρτες-Κουτσαβάκια-Μάγκες». Μια προσπάθεια...
Αγαπημένη ντοματόσουπα με ζυμαρικά, γεμάτη νοστιμιά, ιδανική και για ειδική διατροφή. Φτιάξτε την με αστράκι, κουσκουσάκι ή όποιο άλλο ψιλό ζυμαρικό έχετε. Ό,τι πρέπει για το χειμώνα, εύκολη και θρεπτική...
Αποφασίζοντας να διακοσμήσετε μόνες σας το σπίτι σας δίνετε στον εαυτό σας την ευκαιρία να ασχοληθεί με κάτι πολύ δημιουργικό, προσθέτοντας και την προσωπική σας πινελιά....
Κοιτάξτε καλά το σφουγγαράκι με το οποίο πλένετε τα πιάτα σας. Μπορεί να μην του φαίνεται, αλλά είναι ένας μικρόκοσμος που διαθέτει μερικά δισεκατομμύρια βακτήρια....
