Το πνεύμα των Χριστουγέννων και της… μοναξιάς

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σουλαντίκας 12-12-2017

Δημιούργημα της ανθρώπινης φαντασίας, ως μοχλός συνειδησιακής πίεσης για κάποια επιβαλλόμενη δήθεν ανθρωπιά και αντίδοτο στη μοναξιά, το πνεύμα των Χριστουγέννων κάνει δειλά-δειλά ξανά την εμφάνιση του στη γη των δακρύων και της κίβδηλης ενότητας. Εξανθρωπίζει τους ανθρώπους, που δυστυχώς το αναζητούν σε λαμπιόνια δέντρων και το βλέπουν να ξεπροβάλλει μέσα από την καταναλωτική τους υστερία και την ανυπαρξία ουσίας. Μεταμορφωμένο, ενίοτε, σε δημιουργικό πνεύμα – το ίδιο το δημιούργημα – εμπνέει και καθοδηγεί τα… “δημιουργικά πνεύματα”. Άλλοτε, όμως, κάποιες φωτεινές μα τόσο “μαύρες” νύχτες, μεταμορφώνεται σε σκληρό αρχάγγελο που εισβάλει πάνω μας με το σπαθί υψωμένο. Είναι το πνεύμα της… μοναξιάς.

Ως κράμα δημιουργίας και μοναξιάς (δημιουργική απομόνωση) καθοδήγησε κάποτε τον Charles Dickens να γράψει τη “Χριστουγεννιάτική Ιστορία” (A Christmas Carol). Την ιστορία του σκληρόκαρδου, φιλάργυρου και μοναχικού Εμπενίζερ Σκρουτζ, φιγούρα οικεία και καθημερινή για τον εργάτη και φτωχό οικογενειάρχη της βικτωριανής Αγγλίας, ο οποίος δέχεται την επίσκεψη τριών πνευμάτων, των περασμένων, των τωρινών και των μελλοντικών Χριστουγέννων, που αλλάζουν κυριολεκτικά τη ζωή του. Περιγράφοντας τη μοναχική και κενή, από αγάπη, ζωή του Σκρουτζ, ο Dickens αποτυπώνει εικόνες πλήρους εγκατάλειψης. Χάρη στην επίσκεψη των πνευμάτων, όμως, έχοντας ενώπιον των οφθαλμών του το δικό του τάφο, ο Σκρουτζ συγκλονίζεται και μεταμορφώνεται.

Το εν λόγω έργο μπορεί να μην αναφέρεται στην οσμή της μοναξιάς που ευωδιάζουν τα Χριστούγεννα, όμως αγγίζει την ουσία της και την αίτια της. Το πνεύμα των Χριστουγέννων, ως παρελθόν, παρόν και μέλλον. Οι αναμνήσεις – γλυκές ή πικρές – η διάψευση των προσδοκιών που αντανακλούν στον καθρέφτη του σήμερα και η αβεβαιότητα για το μέλλον. Μαζί ο φόβος για τον θάνατο που κάθε στιγμή που περνά έρχεται όλο και πιο κοντά. Απέναντι του είμαστε όλοι ίσοι. Όμως και τόσο μόνοι!

Πώς να νικήσεις το θάνατο; Μόνο αν νικήσεις το χρόνο. Συνάρτησή του είναι. Και τελικά ο μεγάλος μας εχθρός είναι – όχι ο θάνατος, αλλά – ο χρόνος. Αυτός είναι που προκαλεί σύγκρουση στο νου και μας αφήνει μόνους. Ο Χρόνος-Κρόνος (κρούων νόος= ο νους που προκαλεί σύγκρουση). Δείτε και την πιο κάτω εξίσωση: Κρόνος= Saturn < Satan= αντίπαλος, εχθρός.

Μα η ουσία των Χριστουγέννων δεν είναι αυτό ακριβώς που λέει η λέξη και ο συμβολισμός της η νίκη του Μεσσία επί του εχθρού μας; Επομένως, γιατί αυτή η θλίψη; Από τη μία, όσον αφορά στην τρίτη ηλικία, ακριβώς επειδή η γέννηση, το ξεκίνημα υποδεικνύει το τέλος και υπενθυμίζει το φθαρτόν της ύλης και της ύπαρξής μας. Από την άλλη, όσον αφορά στους νεότερους που μάλλον δεν έχουν υπαρξιακές ανησυχίες, επειδή έχουν (ξε)χάσει την ουσία, το νόημα των ημερών.

Ας επανέλθουμε, όμως, στη ρηχή πραγματικότητα της ασημαντότητας των (μον)αξιών, του ορθολογισμού και του υπερ-καταναλωτισμού. Τα Χριστούγεννα είναι γιορτή χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας. Όμως, για κάποιους ανθρώπους δεν θα “έρθουν” ποτέ. Ας όψεται το Πνεύμα της Μοναξιάς!