Πόσο επηρεάζει το παιδί η αλλαγή περιβάλλοντος;

Γράφει η Αικατερίνη Γκρίτζαλη-Γιαννίκου Φιλόλογος02-12-2017

Τελικά, πόσο δύσκολο είναι για ένα παιδί να αλλάζει περιβάλλον;

Να αλλάζει χώρα, σχολείο, σπίτι και εν τέλει ζωή; Πόσο αλήθεια το επηρεάζει;

Το πιο πιθανό είναι ότι δεν το αντιλαμβάνονται όλοι. Παππούδες, θείοι, κοντινοί φίλοι αισθάνονται ευτυχείς, που επιτέλους έχουν κοντά τους το παιδί και την υπόλοιπη οικογένεια, η οποία για εύλογο χρονικό διάστημα χρειάστηκε να ζήσει στο εξωτερικό και να αλλάξει ρότα στη ζωή της. Τελικά, επιστρέφουν. Και όταν επιστρέφουν όλα δείχνουν τόσο ίδια και στάσιμα και όμως τόσο διαφορετικά. Ιδίως για τα παιδιά. Που δεν καταλαβαίνουν πάντα τον λόγο των αλλαγών, που αναστατώνονται και νιώθουν να απειλείται η ασφάλεια της καθημερινότητά τους. Και νιώθουν βουνό το "πάλι απ’ την αρχή". Νέοι συμμαθητές, νέο σχολείο, νέα δασκάλα, καινούργια γειτονιά, διαφορετικές συνήθειες και ο χάρτης της ζωής τους ανάστατος. Μια μαμά πάντα ξέρει και καταλαβαίνει, πάντα διαβάζει τα μάτια του παιδιού της και πάντα μετρά τη συμπεριφορά του. Στέκεται στυλοβάτης, να απαλύνει την καθημερινότητα και τις μικροδυσκολίες, να ζεστάνει την ψυχή, να καλμάρει το άγχος, να γίνει η δικλείδα ασφαλείας.

Νομίζω, πως τα παιδιά της πολύ μικρής ηλικίας περίπου 1 -5 χρονών, δύσκολα κατακτούν τις αναμνήσεις τους. Με το πέρασμα των χρόνων, αποτυπώνονται στο μυαλό τους γεύσεις, εικόνες, μυρωδιές που ενισχύονται από τις διηγήσεις των μεγάλων, από τα album φωτογραφιών, από κάτι που παρατήρησαν στο δρόμο ή από μια αναφορά της δασκάλας στο νηπιαγωγείο. Για τα μεγαλύτερα παιδιά όμως, που ζουν πρόωρα μια εφηβεία και που μεγαλώνουν ξαφνικά με τις αλλαγές στη ζωή των μεγάλων και επομένως και στη δική τους, γίνονται βεβιασμένα υπεύθυνα και ενηλικιώνονται εν μία νυκτί. Είτε γιατί η δουλειά του μπαμπά και της μαμάς επιβάλλει να αλλάξει χώρα, σπίτι, γειτονιά είτε οποιοιδήποτε άλλοι σοβαροί οικονομικοί και οικογενειακοί λόγοι που απαιτούν την δραστική αλλαγή στην καθημερινότητα όλων και που υποχρεώνει το παιδί να ανεξαρτητοποιηθεί και να ξαναρχίσει.

Γυρνώντας από το εξωτερικό, ο Mιχάλης μας φαινόταν τόσο χαρούμενος που θα περνούσε το καλοκαίρι του στην Ελλάδα με τον παππού και τη γιαγιά, κοντά στη θάλασσα, με ανύπαρκτο καθημερινό πρόγραμμα και υποχρεώσεις. Ξαφνικά, έδειχνε να άφησε πίσω του την ανάμνηση των φίλων του, το σχολείο του, την καθημερινότητά του καθώς ζούσε το παιδικό και ανέμελο καλοκαίρι του χωρίς σχολικές σκοτούρες. Όμως, η αλήθεια και η πραγματικότητα της νέα σχολικής χρονιάς μας προσγείωσαν. Άλλος τρόπος διαβάσματος, νέα μορφή μαθημάτων, διαφορετικό εκπαιδευτικό σύστημα, επιφυλακτική έως απόμακρη η αντιμετώπιση των παιδιών απέναντι στο νέο συμμαθητή. Και ο Μιχάλης ήταν πάλι στην αρχή. Να μάθει να διαβάζει σε άλλη γλώσσα, να συμμετέχει όσο μπορεί στο μάθημα, να μετρά τους συμμαθητές του, να δοκιμάζει τις αντοχές του σε κάθε διάλειμμα που περνούσε μόνος του και να αγωνίζεται καθημερινά να αποτελέσει μέρος ενός συνόλου.

Εν καιρώ, μάθαμε να πορευόμαστε με την υπάρχουσα πραγματικότητά της ζωής μας. Δεν ζούσαμε την οικονομική μετανάστευση, ούτε την προσφυγιά. Όμως, για εμάς και το παιδί μας ήταν μία μεγάλη αλλαγή στη ζωή μας. Κάτι που λίγο ή πολύ το βλέπεις σε διάφορες εκφάνσεις της ζωής.Αλλάζεις σπίτι, αλλάζεις πόλη, αλλάζεις δουλειά και τελικά αλλάζεις όλη σου την ζωή..Και αν έχεις παιδιά αυτά είναι τα θύματα των επιλογών. Και ας είναι για καλό, όπως συνηθίζουμε να λέμε για να παρηγορήσουμε.

Η μετάβαση στα νέα δεδομένα δεν γίνεται πάντα αλώβητα. Πάντα η προσωπικότητα του παιδιού και οι ευαισθησίες του αποτελούν δείκτη που πρέπει να καθοδηγεί τους χειρισμούς μας. Η συζήτηση, η απασχόληση με δραστηριότητες, ο εποικοδομητικός χρόνος του γονιού με τα παιδιά, μια επιβράβευση, μια παραπάνω αγκαλιά, μια εκδρομή, ένα κάλεσμα των συνομήλικων του για παιχνίδι και πολλά άλλα που μόνο ένας γονιός μπορεί να εφεύρει ξέροντας τις ανάγκες του παιδιού του, διευκολύνουν την αίσθηση της ασφάλειας και της ομαλής προσαρμογής του στα νέα δεδομένα.

Αλλαγές πάντα θα υπάρχουν. Άλλοτε θα μας αρέσουν και άλλοτε όχι. "Nα πορεύεσαι λοιπόν μαζί τους, όπως έλεγε και η Αφροαμερικανίδα ποίητρια Maya Angelou, και να αλλάξεις τον τρόπο που τις αντιμετωπίζεις."