Πώς να αντιμετωπίσουμε τα σχολικά λάθη

Κωνσταντίνα Παλαιολογοπούλου06-10-2017

"Το μεγαλύτερο λάθος που μπορείς να κάνεις στη ζωή σου, είναι να φοβάσαι συνεχώς ότι θα κάνεις λάθος." Elbert Hubbard, Αμερικανός συγγραφέας.

Πόσες φορές στην προσπάθεια μας να μάθουμε κάτι καινούριο, δεν έχουμε κάνει λάθος; Τα λάθη, όχι μόνο δεν είναι αναπόφευκτα, αντιθέτως είναι ιδιαίτερα βοηθητικά, γιατί μας δείχνουν πού πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας, ώστε να τα διορθώσουμε. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τους μαθητές, δεδομένου ότι πολύ συχνά έρχονται αντιμέτωποι με νέα μαθησιακά δεδομένα.

Και όμως, τις περισσότερες φορές οι μαθητές δεν αντιλαμβάνονται τα λάθη σαν ένα πολύτιμο εργαλείο που θα τα οδηγήσει στη μάθηση, αλλά σαν κάτι που προκαλεί ντροπή. Αυτό συμβαίνει, γιατί δεν μπορούν να σκεφτούν το λάθος λογικά, αλλά το σκέφτονται συναισθηματικά. Η αίσθηση της ντροπής είναι συναίσθημα που προκαλεί τη λογική αντίδραση της αποφυγής σε ότι την προκαλεί. Συμπερασματικά λοιπόν, θα αποφύγουν να σηκώσουν το χέρι τους μέσα στην τάξη μήπως και γελοιοποιηθούν, θα αποφύγουν να διορθώσουν το λάθος μήπως και δεν τα καταφέρουν, θα κρύψουν το τετράδιο και το τεστ μήπως και αντιμετωπίσουν την επικριτική στάση των γονέων.

Τι μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί;

Κάποτε ο εκπαιδευτικός επιβαλλόταν με το κύρος και την αυθεντία του. Ότι έλεγε ήταν αναμφισβήτητο. Στην εποχή μας όμως, οι αυθεντίες έχουν πλέον εκλείψει. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να πείσει τους μαθητές και τους γονείς με την συμπεριφορά του, αλλά και με ολόκληρη την πνευματική και παιδαγωγική του πανοπλία. Πρέπει να βρίσκεται κοντά στους μαθητές του, γιατί επηρεάζει καθοριστικά την εξελικτική μαθησιακή τους σταδιοδρομία. Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι κάθε μαθητής θα είχε τη δυνατότητα και την προοπτική να γίνει άριστος, αρκεί να το πίστευε ο δάσκαλος του. Ως εκ τούτου, κάθε εκπαιδευτικός:

-Πρώτα απ΄όλα, θα πρέπει να σέβεται και να εκτιμά τον κάθε μαθητή ξεχωριστά. Να γνωρίζει την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του καθενός, ώστε να μπορεί να προσαρμόζει την συμπεριφορά του ανάλογα με τις ανάγκες και τα όρια του κάθε μαθητή. Ας μην ξεχνάμε πως δεν υπάρχουν δυο μέτρα και δυο σταθμά στη ζωή μας. Είμαστε όλοι διαφορετικοί μεταξύ μας, αλλά όλοι ίσοι.

- Θα πρέπει να επιβραβεύει τον μαθητή με μεγαλύτερη συχνότητα όταν απαντά σωστά.

- Θα πρέπει να έχει περισσότερη υπομονή, όταν ένας μαθητής δεν αντιλαμβάνεται κάποια ερώτηση. Να την επεξηγεί σε νέα βάση, χωρίς να δυσανασχετεί. Η δυσανασχέτηση γίνεται συνήθως αντιληπτή από τον μαθητή κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο ίδιος να "κλειδώνει" και οι προσπάθειες του να μειώνονται.

- Θα πρέπει να μην αντιμετωπίζει με αποδοκιμασία μια λανθασμένη απάντηση και φυσικά να μην απαιτεί διεκδικητικά και απειλητικά τη σωστή απάντηση.

- Μετά τη λανθασμένη απάντηση, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να δώσει την ευκαιρία στον μαθητή να εντοπίσει μόνος του το λάθος και να τον υποβοηθήσει, ώστε να το διορθώσει.

- Ο εκπαιδευτικός με την δική του προσωπικότητα και τις ηθικές αξίες που τον διέπουν, θα πρέπει να δίνει κίνητρα στους μαθητές, ώστε οι ίδιοι συνειδητά να επιθυμούν και να προσπαθούν για την προσωπική και μαθησιακή τους εξέλιξη.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Αντίστοιχα, ο ρόλος των γονέων, σε ότι αφορά τα λάθη και την αντιμετώπιση τους, είναι εξίσου σημαντικός. Οι γονείς θα πρέπει να μην ασκούν κριτική στα παιδιά τους, όταν αυτά κάνουν κάποιο λάθος. Ο Dr. Laurence Smith τονίζει πως η κριτική μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα μόνο όταν το άτομο έχει αποκτήσει την επαρκή ωρίμανση και την ικανότητα να κρατήσει συναισθηματική απόσταση από αυτήν, αλλά και από το άτομο που την ασκεί, έτσι ώστε να εκτιμηθεί θετικά η αξία της. Καλό θα ήταν λοιπόν οι γονείς να δείξουν στα παιδιά τους ότι είναι υγιές να κάνουν κάποιο λάθος, αλλά ακόμα πιο υγιές να διδαχτούν από αυτό. Αυτή είναι η πραγματική διαδικασία της εξέλιξης. Γι΄αυτό το λόγο, θα πρέπει να είναι κοντά τους σε αυτή τη διαδικασία, οπλισμένοι με υπομονή, αντοχή και αγάπη.

Από έρευνες αποδεικνύεται πως η σχολική επιτυχία εξαρτάται πρώτα από το πώς οι μαθητές χειρίζονται τα λάθη τους και όχι από το πόσο έξυπνοι είναι. Στόχος επομένως τόσο των γονέων όσο και των εκπαιδευτικών θα πρέπει να είναι να αλλάξουν τον τρόπο που νιώθουν τα παιδιά για αυτά εξασφαλίζοντας πρωτίστως τον υγιή συναισθηματικό τους κόσμο!