Σημαδεμένος δεν είναι μόνο ο Al Pacino…

Γράφει η Παπαδοπούλου Νίκη31-03-2017

Όλοι θυμόμαστε την θρυλική σκηνή του Al Pacino στην ταινία «Ο σημαδεμένος» στην οποία ο μαφιόζος - και παράνομος μετανάστης- Tony Montana παραληρεί μέσα σε ένα ακριβό εστιατόριο και εν ολίγοις λέει ότι αυτοί που τον κατηγορούν και τον μέμφονται είναι αυτοί που έχουν περισσότερη ανάγκη την παρουσία του. Η ύπαρξη ενός μαφιόζου αθωώνει ή και ενδόμυχα δικαιολογεί την ύπαρξη ενός μικροαπατεώνα, ενός φοροδιαφεύγοντος ανθρώπου ή ακόμα χειρότερα ενός μαφιόζου που όμως ξέρει να καμουφλάρεται πίσω από το εκμαγείο ενός καλού γείτονα ή ενός θρησκευόμενου ανθρώπου.

«Μετανάστης», «μαφιόζος» , «παράνομος», «θρησκευόμενος»..Γιατί μας αρέσει να αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους σαν ταμπέλες ; Τόσο πολύ αδρανοποιήθηκε η σκέψη μας με τα τεχνολογικά μέσα που προκειμένου να γλιτώσουμε λίγη φαιά ουσία για να αντιληφθούμε την γνωστική πολυπλοκότητα που μας περιβάλει, την ταξινομούμε σε κουτιά( ή files στην γλώσσα των υπολογιστών…);

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι τα στερεότυπα δεν είναι μόνο προνόμιο των παππούδων μας. Υπάρχει ωστόσο διάχυτη αντίληψη ότι μόνο ένας ηλικιωμένος εν έτει 2017 θα χαρακτήριζε τοξικομανή έναν νέο με μούσια και τατουάζ. Ας αγνοήσουμε το γεγονός ότι με την έντονη μαζικοποίηση των νέων και του γενικότερου look που υιοθετούν , η παραπάνω γενίκευση θα οδηγούσε (με ένα «ωραιότατο» λογικό άλμα) στο συμπέρασμα ότι ο μισός ανδρικός πληθυσμός της Ελλάδας θα άνηκε στην προαναφερθείσα κατηγορία. Αξίζει να αναρωτηθούμε όμως γιατί δημιουργούνται οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, γιατί διαιωνίζονται από τον άνθρωπο που τόσο πολύ καυχάται τα επιτεύγματα του τον τελευταίο αιώνα και κυρίως πως εξυπηρετούν τον εφησυχασμό και την αίσθηση προστασίας.

Τον πρώτο και κύριο λόγο μάλλον τον ανακάλυψε βιωματικά ο Al Pacino ως Tony Montana. Είναι πράγματι πολύ βολικό να στιγματίζεις τους άλλους, τόσο για να μπορείς εσύ ο ίδιος να χειρίζεσαι πιο εύκολα τα «δεδομένα» όσο και για να δικαιολογείς τα τυχόν δικά σου παραπτώματα. Δεν είναι σίγουρα λίγες οι φορές που έχεις χρησιμοποιήσει την διάσημη δικαιολογία χωρίς νόημα : « Ε, δεν είμαι και δολοφόνος» . Ο Rene Girard μιλάει στο βιβλίο του «Το εξιλαστήριο θύμα. Η βία και το ιερό» ακριβώς για την ανάγκη του ανθρώπου να καταδικάζει τον αποδιοπομπαίο τράγο για να αποφεύγει τις συγκρούσεις καθώς μέσα από την “στοχοποίηση” επιτυγχάνεται η ενότητα της ομάδας. Η ασφάλεια της μάζας είναι σίγουρα ένας ακόμη λόγος για τον οποίο μας αρέσει να χαρακτηρίζουμε τους ανθρώπους βάσει προκαταλήψεων καθώς έτσι οδηγούμαστε ευκολότερα στο «Εμείς και Αυτός». Το «Εμείς» αντιπροσωπεύει μια αγέλη ανθρώπων έτοιμων να κατασπαράξει «Αυτόν» που χωρίς να γνωρίζουμε προσωπικά τις περισσότερες φορές τον έχουμε προδικάσει, ενδεχομένως από την εμφάνιση του, σε απατεώνα, ληστή, αγράμματο κ. ο. κ .

Το να κρίνεις και να τοποθετείς στο στόχαστρο όποιον δεν δύναται να υπερασπιστεί τον εαυτό του είναι αδυναμία. Οι άνθρωποι είναι σαν τα βιβλία. Δεν αξίζει να τα κρίνεις μόνο από το εξώφυλλο τους, αλλά οφείλεις να τα μελετήσεις και να μάθεις από αυτά. Για αυτό την επόμενη φορά που θα κακολογήσεις ένα ζητιάνο , αναλογίσου αν οι λέξεις που χρησιμοποιείς οφείλονται στο ότι σου ζήτησε χρήματα ένας άπλυτος ζητιάνος και όχι ένας καλοντυμένος γιάπης , αν τα κοινωνικά σου σχόλια έχουν ως στόχο την κοινωνική ομαλότητα και ευημερία ή απλώς την δική σου εξυπηρέτηση και τέλος αν οι λέξεις ξεπηδούν από το στόμα σου εκείνη τη στιγμή ή αν τις είχες από πριν φυλάξει στο μυαλό σου με την ταμπέλα «ΖΗΤΙΑΝΟΣ» και θα είσαι πρόθυμος να τις ανασύρεις για ακόμη μια φορά όταν συναντήσεις έναν εντελώς διαφορετικό άνθρωπο- όχι ΖΗΤΙΑΝΟ- που σου ζητάει ελεημοσύνη…

---

Γράφει η
Παπαδοπούλου Νίκη