Μυαλό ή Καρδιά; Ποιός απαντάει;

Νικήτας Γερόλυμος01-12-2015

Αιώνιο το ερώτημα που αποτελεί τροφή για σκέψη και συζήτηση στους αιώνες των αιώνων. Πορευόμαστε με βάση το μυαλό ή τη καρδιά; Τι είναι πιο σωστό; Λογική ή συναίσθημα; Απαντήσεις δίνονται πολλές κατά καιρούς από πολλούς ανθρώπους, άλλες πειστικές, άλλες όχι. Είναι πάντως προφανής σε όλους η ταύτιση: Μυαλό=λογική και καρδία=συναίσθημα.

Η καρδιά είναι αυτή που έχουμε όλοι και λειτουργεί πάνω κάτω με τα ίδια μοτίβα και μηχανισμούς χωρίς διαφοροποιήσεις. Το μυαλό είναι αυτό που με βάση τις προσλαμβάνουσες των πέντε μας αισθήσεων εξελίσσεται και διαμορφώνεται στον καθένα ξεχωριστά, σε άλλον περισσότερο, σε άλλον λιγότερο. Η ιδιαιτερότητα που έχει το μυαλό είναι ότι μπορεί να δώσει στη καρδιά εντολή και να παραχθεί έτσι συναίσθημα. Για παράδειγμα, αν δω μια εικόνα ενός ανθρώπου που τρέφεται από τα σκουπίδια, εγώ σαν άνθρωπος, με τις εμπειρίες που έχω και με τη δική μου λογική, ασυναίσθητα δίνω εντολή στον εαυτό μου να νιώσει θλίψη. Γι αυτό το λόγο η επιλογή μας να ζούμε με βάση τη λογική είναι κάπως δίκοπο μαχαίρι, γιατί μπορεί με τον ίδιο τρόπο να καλυτερεύσει τις ζωές μας, αλλά και να τις δυσκολέψει ή να τις χειροτερέψει. Σίγουρα λοιπόν το μυαλό, εφόσον είναι κάτι που λειτουργεί με βάση τα βιώμτα και τις επιλογές μας κατά βάση, ανήκει στη κατηγορία των πραγμάτων που οφείλουμε να χρησιμοποιούμε και να καλλιεργούμε με μέτρο, όπως έλεγαν και οι αρχαίοι με το γνωστό ρητό: "μέτρον άριστον". Η καρδιά αντιθέτως, και να θέλαμε, δε μπορεί να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω. είναι έτοιμη από τη στιγμή της γέννησής μας και μας έχει παραδοθεί τέλεια δημιουργημένη χωρίς να είναι δεκτική βελτιστοποίησης ή ανάπτυξης, παρά μόνο ωρίμανσης και φθοράς με τη πάροδο των χρόνων. Δίνει παλμό και ζωή στον άνθρωπο και παράγει αισθήματα. Συγκεκριμένα, θα μπορούσαμε να πούμε πως το αίσθημα αυτό είναι μόνο ένα, το οποίο άλλοτε εκφράζεται εντονότερα και άλλοτε πιο μετρημένα, ανάλογα με τα κέφια της καρδιάς. Στο αίσθημα αυτό, το μυαλό και η λογική μας έχουν δώσει πολλά ονόματα, ανάλογα με την έντασή του και τις σωματικές του επιπτώσεις. Χαρά και λύπη μπορούμε να θεωρήσουμε πως είναι το ένα και το αυτό αίσθημα και πως η ονομασία που του δίνουμε εξαρτάται από το εκάστοτε ερέθισμα που μας το δημιούργησε. Γνωρίζω ανθρώπους που πέθαναν από υπερβολική χαρά, αλλα και απο υπερβολική λύπη. Επίσης εγώ ο ίδιος έχω κλάψει και από χαρά και από λύπη επίσης. Όπως και έχω χαμογελάσει και στις δυο περιπτώσεις.

Όλα αυτά με οδηγούν στο συμπέρασμα πως η καρδιά απλά νιώθει. Παράγει αυτό που παράγει, το οποίο κάλλιστα θα μπορούσα να πω πως είναι κάτι ενεργειακό. παράγει δηλαδή μια ενέργεια σε κάθε στιγμή που ζούμε, άλλοτε με πιο βαρύ και άλλοτε με πιο ελαφρύ φορτίο.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρω κάτι που όλοι μας μάθαμε από πολύ μικροί στα θρησκευτικά αναφορικά με τον Αδάμ και την Εύα, τους πρωτόπλαστους. Ήταν οι τέλειοι άνθρωποι, σε κατάσταση θέωσης, ζούσαν στον παράδεισο, μέχρι που έκαναν το προπατορικό αμάρτημα: έφαγαν από τη μηλιά, η οποία στις γραφές ονομάζεται "δέντρο της γνώσης". Γνώση=ερέθισμα=μυαλό=λογική.

Παίρνοντας αυτό τον καρπό από το δέντρο της γνώσης, εξέπεσαν από τον γαλήνιο παράδεισο και βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη ντροπή, την ενοχή, το φόβο, έγιναν άνθρωποι όπως είμαστε όλοι μας. Η γνώση τους έκανε να αναπτύξουν σκέψεις, να καλλιεργήσουν το μυαλό και τη λογική τους. κι έτσι ξεκίνησαν ναι μεν και κάποιες χαρές, αλλά και όλα τα προβλήματα. Έτσι δημιουργήθηκε η αγάπη, αλλά και ο φόβος, η ευτυχία, αλλά και η μιζέρια, η χαρά, αλλά και η λύπη.

Είναι φορές που το μυαλό πρέπει να μπαίνει σε σίγαση, και η καρδιά απλά να συνεχίζει να κάνει τη δουλειά της. Το μυαλό έφτιαξε πολλά πράγματα με τον ίδιο τρόπο που τα κατέστρεψε κιόλας. Δεν είναι τυχαία η ραγδαία ανάπτυξη της γιόγκα και του διαλογισμού άλλωστε, χωρίς να πρεσβεύω την αυξημένη απαραίτητα σημασία τους. Στόχος τους είναι η σίγαση της σκέψης και η στροφή του ανθρώπου προς τον εσώτερο εαυτό, προς κάτι ουσιώδες, κάτι βαθύ, κάτι που κατ' εμέ βρίσκεται στη καρδιά, το είχαμε πάντα και θα το έχουμε μέχρι τέλους, απλά τρέχουμε να δώσουμε ονόματα και ορισμούς σ΄ αυτό το κάτι, πράγμα που μας κάνει να χάνουμε την ουσία και να αναλωνόμαστε στην ονομασία.

Απάντηση λοιπόν στο αιώνιο ερώτημα δεν υπάρχει. Και το μυαλό και η καρδιά υπάρχουν και είναι αναπόφευκτη η παράλληλη δράση τους. Το κλειδί όμως βρίσκεται στο να αντιληφθούμε πως το μυαλό ελέγχεται από εμάς, περιορίζεται και αναπτύσσεται με βάση τη θέλησή μας. Επιλογή μας είναι λοιπόν αν θα ονοματίσουμε αυτό το ένα και μόνο αίσθημα που πραγματικά υπάρχει χαρά ή λύπη, αν θα χαρακτηριστούμε χαρούμενοι ή λυπημένοι, και κατ επέκταση άγγελοι ή διάβολοι.