Είναι εφικτή η δίκαιη μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή; Το παράδειγμα της Ρηνανίας
Σταύρος Μαυρογένης06-05-2018
Μπορεί να υπάρξει μία κοινωνικά δίκαιη μετάβαση στην εποχή μετά τον λιγνίτη; Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στους εργαζομένους στην εξόρυξη και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και πως αυτές θα μετριαστούν; Είναι εφικτό να βρεθούν στο ίδιο τραπέζι κυβερνήσεις, συνδικάτα, επιχειρήσεις και τοπικές κοινωνίες για να συζητήσουν το μέλλον της ενέργειας;
Αυτές ήταν μερικές από τις ερωτήσεις που δεν ήμασταν σίγουροι αν θα βρουν τις κατάλληλες απαντήσεις κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής επίσκεψης που διοργανώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος "Δίκαιη Μετάβαση για την Ανατολική και Νότια Ευρώπη" που πραγματοποιήθηκε στη Ρηνανία με σκοπό την εξέταση του επιτυχημένου παραδείγματος δίκαιης μετάβασης στη μεταλιγνιτική περίοδο της περιοχής.
Η απεξάρτηση της Ρηνανίας από τον άνθρακα δεν έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά αντίθετα αποτελεί αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας που χρειάστηκε δεκαετίες για να υλοποιηθεί και έλαβε τεράστια χρηματοδοτική υποστήριξη σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. [1] Το 2007 σε μια απόφαση ορόσημο, η Γερμανία αποφάσισε να καταργήσει σταδιακά τον άνθρακα με κοινωνικά δίκαιο τρόπο μέχρι τα τέλη του 2018. Για να εξασφαλιστεί ότι κανένας από τους 37.000 τότε ανθρακωρύχους δεν θα μείνει χωρίς εργασία, δαπανήθηκαν δισεκατομμύρια ευρώ για σχήματα πρόωρης συνταξιοδότησης που αφορούσαν τους μεγαλύτερους ηλικιακά και προγράμματα επανακατάρτισης για τους νεότερους εργαζομένους. Σημαντικό επίσης κόστος προέκυψε από τα αποκαλούμενα «αιώνια κόστη (eternal costs)», τα οποία ανέρχονται σε περίπου 220 εκατομμύρια ευρώ ετησίως και καλύπτουν κυρίως τις δαπάνες για την απάντληση νερού από το υπέδαφος τον εξαντλημένων ορυχείων.
Η σταδιακή κατάργηση του άνθρακα δεν αποτέλεσε εύκολη απόφαση για τον τοπικό πληθυσμό της Ρηνανίας, καθώς είχε συγκροτήσει μια ιδιαίτερη πολιτιστική ταυτότητα αναφορικά με τον ρόλο των ανθρακωρύχων στην ανασυγκρότηση της Γερμανίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διαδικασία των διαπραγματεύσεων μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων και κυρίως της κυβέρνησης και των συνδικάτων ήταν το πιο δύσκολο και ευαίσθητο μέρος της μετάβασης. Παρά τις προκλήσεις, η Γερμανία τα κατάφερε. Μπορεί όμως αυτή η νοοτροπία και να βρει εφαρμογή σε άλλες χώρες που βρίσκονται σε τροχιά σταδιακής απεξάρτησης από τον άνθρακα / λιγνίτη;
Η Ελλάδα, η Βουλγαρία, ακόμη και η Πολωνία δεν μπορούν να συγκριθούν με τη Γερμανία όσον αφορά τους πόρους, την τεχνογνωσία, την ευελιξία του εκπαιδευτικού συστήματος και ως ένα βαθμό την κουλτούρα του κοινωνικού διαλόγου μεταξύ του κράτους και των συνδικάτων. Ωστόσο, υπάρχουν μερικά διδάγματα από τη γερμανική εμπειρία που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις.
Μάθημα πρώτο: Στρατηγικός σχεδιασμός. Η αλλαγή δεν μπορεί να συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη. Απαιτείται μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός που να υπερβαίνει τον ορίζοντα ενός εκλογικού κύκλου.
Μάθημα δεύτερο: Συμμετοχή και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Απαιτείται συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, έτσι ώστε μέσω της συνεργασίας που θα αναπτυχθεί να καταλήξουν σε συναινετικές αποφάσεις που θα είναι σεβαστές από όλους και άμεσα υλοποιήσιμες. Η διαδικασία των «τριών ΣΥΝ» (συμμετοχή, συνεργασία, συναίνεση)» μπορεί να επιταχύνει τις εξελίξεις και να καλύψει γρήγορα το χαμένο έδαφος.
Μάθημα τρίτο: Διαχείριση πόρων. Η διαδικασία της δίκαιης μετάβασης απαιτεί σημαντικά κεφάλαια. Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης εξαρτώνται από περιορισμένους προϋπολογισμούς λόγω της οικονομικής κρίσης και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν ακριβά προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης ή επανεκπαίδευσης μεγάλου αριθμού εργαζομένων. Η ίδρυση ενός Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μια πιο δίκαιη κατανομή πόρων στις χώρες με περιφέρειες που εξαρτώνται από τον άνθρακα που βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο.
Μάθημα τέταρτο: Βιωσιμότητα. Η σταδιακή εξάλειψη του άνθρακα / λιγνίτη σηματοδοτεί περισσότερα από την ενεργειακή μετάβαση. Περιλαμβάνει επίσης τον σχεδιασμό νέων βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων με έμφαση στις ΑΠΕ, την έρευνα και την καινοτομία, τα οικοσυστήματα των νεοφυών επιχειρήσεων, τον οικοτουρισμό και τη βιώσιμη γεωργική παραγωγή. Στο Duisburg της Ρηνανίας αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μετατροπή του βιομηχανικού λιμανιού (Innenhafen) σε μια ζώνη καινοτομίας, η οποία επίσης φιλοξενεί εμπορικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Στο Έσσεν, το ανθρακωρυχείο Zollverein εντάχθηκε στο πρόγραμμα παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και από το 2001 φιλοξενεί πολιτιστικές και άλλες υπαίθριες δραστηριότητες με περισσότερους από ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως.
Δεν υπάρχει μια και μοναδική συνταγή για τη Δίκαιη Μετάβαση στη μεταλιγνιτική εποχή. Κάθε εξαρτώμενη από τον άνθρακα/λιγνίτη περιφέρεια έχει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες της, αλλά μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν εναλλακτικές που οδηγούν σε μια βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη. Η επιτυχημένη στρατηγική της Δίκαιης Μετάβασης που ακολούθησε η Γερμανία στη Ρηνανία, απέδειξε ότι η σταδιακή εξάλειψη του άνθρακα μπορεί να ανοίξει ένα παράθυρο ευκαιρίας σε ένα πιο καθαρό και βιώσιμο οικονομικά μέλλον.
[1] Αξίζει να σημειωθεί ότι τη δεκαετία του ’50 στην εξόρυξη και εκμετάλλευση άνθρακα απασχολούνταν περισσότεροι από 500.000 εργαζόμενοι, ενώ μετά την ενοποίηση των εξορυκτικών βιομηχανιών το 1968 σε μια εταιρία (RAG), μειώθηκαν στους 180.000. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 ο αριθμός αυτός μειώθηκε στους 80.000 για να συρρικνωθεί τελικά σε λιγότερο από 8.000 το 2017. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με στοιχεία από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις των ανθρακωρύχων, για την περίοδο 1960-2015, η βιομηχανία άνθρακα έλαβε 126,6 δισ. ευρώ επιδοτήσεων, υπενθυμίζοντας για άλλη μια φορά τη συνεχή και άνευ όρων στήριξη που παρείχε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση στη βιομηχανία του άνθρακα.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πως θα ήταν η ζωή μας αν όλοι χρησιμοποιούσαμε τα μέσα αστικής συγκοινωνίας; Πόσες αλλαγές θα συνέβαιναν στο περιβάλλον, στην ποιότητα ζωής αλλά και στην τσέπη μας; Όλα αυτά προβάλει με την δράση της η καμπάνια 'ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΖΩΗ' που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2014.
Η καμπάνια αυτή δημιουργήθηκε με σκοπό να προσελκύσει...
Κερατόμορφες προεκτάσεις στο πίσω μέρος του κρανίου εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο στους νέους, σύμφωνα με Αυστραλούς ερευνητές, οι οποίοι εικάζουν πως το φαινόμενο οφείλεται στην κακή στάση του σώματος λόγω της αυξημένης χρήσης των κινητών τηλεφώνων....
Όλοι μας εκτιθέμεθα καθημερινά λίγο η πολύ σε κάποιο είδος ακτινοβολίας από κινητά, ασύρματα δίκτυα, κεραίες κινητής τηλεφωνίας κλπ. Ακόμα και ο λαμπτήρας ή το φώς του ήλιου εκπέμπουν ακτινοβολία.
Το βασικό ερώτημα που χρίζει απαντήσεως είναι: Επηρεάζει την υγεία μας η έκθεση στην ακτινοβολία των ασύρματων δικτύων? Και αν ναι με ποιον τρόπο?
Στην πρώτη...
Η ρύπανση, «μία από τις μεγάλες υπαρκτικές προκλήσεις της Ανθρωπόκαινου εποχής», σκοτώνει 9 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως. Αυτός ο αριθμός είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των θανάτων που προκαλούνται από το κάπνισμα, τρεις φορές περισσότεροι θάνατοι από AIDS, φυματίωση και ελονοσία σε συνδυασμό και 15 φορές περισσότεροι θάνατοι από πόλεμο και...
Ο βενζινοκινητήρας είναι μία από τις πρώτες μηχανές που χρησιμοποιήθηκε στα αυτοκίνητα. Βασικά, δεν έχει αλλάξει πολύ από την έναρξή του. Κινητήρες ντίζελ χρησιμοποιούνται ευρέως για τα εμπορικά οχήματα, όπως φορτηγά, λεωφορεία, μηχανές, πλοία, κλπ.
Η διαφορά στον τρόπο λειτουργίας των πετρελαιοκινητήρων...
Η γνώση μας για τα ζώα της Ελλάδας ξεκινά πολύ παλιά, ουσιαστικά από τον Αριστοτέλη που πριν από 2.300 χρόνια έγραψε το Περί ζώων ιστορίαι, όπου περιέγραψε με ιδιαίτερη λεπτομέρεια περίπου 600 είδη.
Η πανίδα της Ελλάδας έχει περισσότερες συγγένειες με την πανίδα της ανατολικής Μεσογείου, μιας περιοχής που επηρεάζεται από την Ευρώπη, την κεντρική Ασία, την Α...
Αυστραλοί επιστήμονες εντόπισαν μία μορφή τοξικού υδραργύρου στην ατμόσφαιρα, αλλά και στο θαλάσσιο πάγο της Ανταρκτικής.
Την έρευνα πραγματοποίησε ομάδα ερευνητών από το πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, που εντόπισε σημαντικές ποσότητες μεθυλικού υδραργύρου, μιας ιδιαίτερα τοξικής μορφής υδραργύρου στο Νότιο Ωκεανό.
Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων συγκλίνου...
Δορυφορικές παρατηρήσεις της NASA δείχνουν ότι μια άνοδος κατά ένα μέτρο τους επόμενους δύο αιώνες είναι ένα πιθανό σενάριο με καταστροφικές επιπτώσεις για τις παράκτιες περιοχές και τα νησιωτικά κράτη.
Ο πληθυσμός που ζει σε επικίνδυνες περιοχές υπολογίζεται σε 150 εκατομμύρια ανθρώπους.
Η πιο πρόσφατη πρόβλεψη για τη στάθμη των ωκεανών ήταν αυτή...
Το σπίτι είναι σχεδιασμένο να καταναλώνει περίπου τη μισή ενέργεια απ’ ό,τι τα υπόλοιπα σπίτια ίδιου μεγέθους για ψύξη, θέρμανση και φωτισμό. Θα περιλαμβάνει χαρακτηριστικά ανακύκλωσης του ημιακάθαρτου νερού, στοιχεία παθητικών κτισμάτων και σύστημα φωτισμού LED....
Τα παιδιά πλέον μπορούν να ταξινομήσουν τα απορρίμματα σε μια οργανωμένη εγκατάσταση ανακύκλωσης σκουπιδιών, χωρίς καν να αγγίξουν με τα χέρια τους βρόμικα αντικείμενα, κι όλα αυτά χάρις στην εικονική πραγματικότητα VR (Virtual Reality)....
Με την πάροδο του χρόνου όλα τα σπίτια έχουν ανάγκη για ανακαίνιση. Η όψη τους εξωτερικά και εσωτερικά μαρτυρά το πέρασμα του χρόνου, ενδεχόμενες φθορές και αλλοιώσεις. Ταυτόχρονα μεταβάλλονται και οι ανάγκες και ο τρόπος ζωής των ενοίκων, οπότε η αναβάθμιση του σπιτιού φαντάζει σχεδόν επιτακτική....
Η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να σταματήσει και να αναστρέψει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην ανθρώπινη υγεία τον περασμένο αιώνα, σύμφωνα με νέα έρευνα Βρετανών επιστημόνων.
...
Περπατάμε στο δρόμο. Αργά, γιατί τα ποδαράκια του δεν φτάνουν το διασκελισμό μου. Και με πολλές στάσεις, καθώς παρατηρεί τα πάντα και όλα του κινούν την παιδική του περιέργεια. Οι απορίες συνωστίζονται στο μυαλό του και ένα συνεχές «γιατί μαμά;» και «τι είναι αυτό μαμά;» γαργαλάει τα αυτιά μου. Σταματάει για να πηδήξει από το πεζοδρόμιο, καμιά φορά πέφτει ...
Η διπολική διαταραχή είναι μια σοβαρή ασθένεια που, στην τυπική μορφή της, προκαλεί έντονες διακυμάνσεις της διάθεσης, με έντονο αίσθημα δυστυχίας (καταθλιπτική φάση) έως έντονη ευφορία (φάση μανίας). Οι διακυμάνσεις αυτές μπορεί να έχουν διάρκεια πολλών εβδομάδων ή μηνών και ενδιάμεσα να παρεμβάλλονται περίοδοι νορμοθυμίας, «φυσιολογικής» δηλαδή διάθεσης. Όμως, η κλινική...
Αλεξάνδρεια. Μια πόλη με σημαντική ιστορία που τη βλέπουμε μέσα από τα μάτια των τριών ηρωίδων του βιβλίου, από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι και σήμερα. Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα του Νείλου ενέπνευσε μερικούς από τους σημαντικότερους ποιητές και συγγραφείς. Παρακολουθούμε όμως συγχρόνως και τις ιστορικές εξελίξεις στην Ελλάδα....
Ο σκηνοθέτης Πολ Τόμας Άντερσον επιστρέφει, αυτή τη φορά με το Έμφυτο Ελάττωμα. Πρόκειται για την προσαρμογή του έβδομου μυθηστορήματος του Τόμας Πίντσον και για την έβδομη ταινία του σκηνοθέτη σε σενάριο και σκηνοθεσία.
Δεκαετία του ’60. Καλιφόρνια.
Η πρώην αγαπημένη του ιδιωτικού ντετέκτιβ και χίπη, Ντοκ Σπορτέλο, εμφανίζεται στο παραθαλάσσιο...
16 Απριλίου θα προβληθεί από τη NEW STAR σε επανέκδοση στους
κινηματογράφους «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΑΝΤΙΑΓΚΟ ΑΛΒΑΡΕΖ»
του ΣΑΝΤΙΑΓΚΟ ΑΛΒΑΡΕΖ, εννέα ντοκιμαντέρ του Κουβανού κινηματογραφιστή που
βραβεύτηκαν σε διεθνή Φεστιβάλ.Ο Αλβάρεζ ορκισμένος υποστηρικτής της επανάστασης...
Μια πανεύκολη συνταγή για μια λαχταριστή, υπέροχη μους σοκολάτας με άρωμα καφέ, με σοκολατένια μπισκοτένια τραγανή βάση με 5 μόνο υλικά. Πασπαλίστε με σκόνη κάκαο, συνοδεύστε με σαντιγί και καλή… απόλαυση....
Ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν αρκεί, αν θέλουμε να αποκτήσει το σπίτι μας χριστουγεννιάτικη διακόσμηση… Και υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά! Δείτε ιδέες για την χριστουγεννιάτικη διακόσμηση του σπιτιού σας και εμπνευστείτε για να αποκτήσετε το πιο όμορφο, ζεστό, χριστουγεννιάτικο σκηνικό!...
Την έχετε συνδέσει με τον μαυροπίνακα των παιδικών σας χρόνων και όχι άδικα. Η αλήθεια είναι πως από τη στιγμή που τελειώσατε το σχολείο ίσως και να μην έχετε δει στα μάτια σας κιμωλία. Γι’αυτό είμαστε εμείς εδώ για να σας μιλήσουμε για τις άπειρες χρήσεις της μέσα στο σπίτι. Δείτε τις και δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας.
...