ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE: «Η επόμενη ημέρα είναι πιο αισιόδοξη»

01-05-2018

Ο συντονιστής του προγράμματος, Σπύρος Κοτομάτας κάνει έναν προσωπικό απολογισμό για τις προκλήσεις, το όραμα για μια ζωντανή θάλασσα και τα επόμενα βήματα.

5 χρόνια πριν είχατε πει ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για εσάς, σε μια χώρα όπου δε συνηθίζεται ο διάλογος, η αμοιβαία εμπιστοσύνη και η αποτελεσματική συνεργασία, θα είναι να κολυμπήσετε ενάντια στο ρεύμα και να κάτσετε σε ένα τραπέζι για να βρείτε κοινές λύσεις. Τελικώς το καταφέρατε;

Νομίζω πως ναι.

Πρέπει να ομολογήσω βέβαια ότι στην αρχή της όλης πρωτοβουλίας φάνταζε δύσκολο να μπορέσουμε τόσο ποικίλοι φορείς και με αρκετά διαφορετικούς στόχους και προσδοκίες ακόμα και να κάτσουμε στο ίδιο τραπέζι και ακόμα πιο δύσκολο, αν όχι αδύνατο, ότι θα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε. Ίσως και να ήταν ή να ακουγόταν λίγο ρομαντικό. Αρκετοί, ακόμα και συνάδελφοι ή και εταίροι του προγράμματος αρχικά αμφισβήτησαν το κατά πόσο ήταν εφικτό. Άλλοι αμφισβήτησαν ακόμα και τις προθέσεις μας. Η πράξη όμως απέδειξε το αντίθετο.

Θυμάμαι τη πρώτη συνάντηση της Επιτροπής Συνδιαχείρισης πόση αμηχανία, προβληματισμός, αλλά και ξεκάθαρη έλλειψη εμπιστοσύνης υπήρχε. Ήταν περισσότερο μονόλογοι όπου ο καθένας από τα μέλη προσπαθούσε να δηλώσει τα δικά του θέλω και απαιτήσεις και να κατοχυρώσει τις δικές του ανάγκες και προσδοκίες. Βασικό θετικό ρόλο έπαιξε όμως ότι από την αρχή θέσαμε ξεκάθαρους κανόνες για ανοικτό διάλογο και αποφασίσαμε από κοινού ότι όλες οι αποφάσεις μας θα ήταν ομόφωνες. Έτσι καθησυχάστηκαν οι φόβοι όλων και άρχισε να επικρατεί το ενδιαφέρον για να πετύχουμε κάτι από κοινού. Σε εκείνη τη πρώτη συνάντηση φάνηκε πάντως ότι είχαμε λιγότερες διαφορές και περισσότερα κοινά, αφού όλοι θέλαμε να καταλήξουμε σε κάτι που θα είχε άμεσο όφελος όχι μόνο για τη φύση της Γυάρου αλλά και θετικές επιπτώσεις για της τοπικές κοινωνίες και θα σεβόταν τη βαριά και σημαντική ιστορία της Γυάρου. Με σχετική ευκολία λοιπόν διαμορφώσαμε ένα κοινό όραμα για τη Γυάρο, για το τι θα θέλαμε αυτή η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή να σηματοδοτεί.



Στις επόμενες 3 συναντήσεις κάναμε αρκετή δουλειά ώστε όλα τα μέλη να έχουμε μια καλή και κοινή εικόνα για το ποια είναι τα σημαντικά στοιχεία της φύσης, τι χρειάζεται για να προστατευτούν, αλλά και ποιες είναι οι σημερινές ανθρώπινες δραστηριότητες, ποιες μπορούν και πρέπει να συνεχιστούν αλλά με πιο βιώσιμο και ελεγχόμενο τρόπο, ώστε να έχουν θετικό και μακροπρόθεσμο όφελος.

Τέλος, χρειάστηκαν άλλες 2 συναντήσεις όπου όλοι μαζί, επιστήμονες, ψαράδες, κρατικοί και υπηρεσιακοί φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση, περιβαλλοντικές οργανώσεις, και άλλοι εμπλεκόμενοι καθίσαμε πάνω από τους χάρτες της Γυάρου και σχεδιάσαμε τις επιμέρους ζώνες και τα μέτρα προστασίας και ανάδειξης τόσο στη στεριά όσο και στη θάλασσα για να καταλήξουμε μετά από πολλές συζητήσεις, διαπραγματεύσεις και αμοιβαίους συμβιβασμούς σε ένα πλάνο που όλοι πια πιστεύαμε ότι είναι καλά στοχευμένο, ισορροπημένο και εφικτό. Αυτή η πρόταση αυτούσια ενσωματώθηκε στις ειδικές μελέτες που κατατέθηκαν πρόσφατα μαζί με το σχέδιο του νομοθετήματος για την ίδρυση του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου της Γυάρου στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, που είναι αρμόδιο για τη θεσμοθέτηση της νέας Θαλάσσιας Προστατευόμενης Περιοχής της Γυάρου.

Θεωρώ λοιπόν ότι από πλευράς τόσο των 15 φορέων που συμμετείχαν άμεσα στην Επιτροπή αλλά και όλων των άλλων που ενεπλάκησαν αυτά τα 4,5 χρόνια στην όλη πρωτοβουλία είναι ξεκάθαρο ότι τα καταφέραμε! Προχωρήσαμε μαζί και συνδιαμορφώσαμε από κοινού το σχέδιο για το μέλλον της τόσο σημαντικής αυτής περιοχής. Ναι ακόμα και στη χώρα που δυο γείτονες δυσκολεύονται να βγάλουν άκρη για την ίδια την αυλή τους, τα καταφέραμε να βάλουμε στην άκρη τα αποκλειστικά δικά μας θέλω και να βρούμε κοινούς στόχους και όραμα για τη Γυάρο , για τη μοναδική θάλασσα των Βόρειων Κυκλάδων.

Τελικά, πόσο κοντά φτάσατε στο να γίνει το όραμα του ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE πραγματικότητα;

Το όραμα μας ήταν αισιόδοξο και ιδιαίτερα εμπνευσμένο. Αλλά δεν θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε σαν το όραμα ενός προγράμματος ή απλά σαν το όραμα του WWF Ελλάς και των εταίρων του. Είναι το όραμα που διαμορφώσαμε από κοινού όλοι οι εμπλεκόμενοι στην Επιτροπή Συνδιαχείρισης φορείς. Αξίζει να θυμίσω λοιπόν τι από κοινού αποφασίσαμε ότι θα θέλαμε στο μέλλον να σηματοδοτεί η Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή της Γυάρου.



Ένα όραμα βέβαια αποτυπώνει μια δυναμική εικόνα για το απώτερο μέλλον, περιγράφει μια ιδανική κατάσταση. Παρόλα αυτά, στη περίπτωση μας θεωρώ ότι αν και ο δρόμος για να φτάσουμε πλήρως στη κατάσταση αυτή είναι ακόμα μακρύς, μέσα στα 4,5 χρόνια που διανύσαμε μέχρι σήμερα όχι μόνο είμαστε στο σωστό δρόμο αλλά έχουμε πετύχει ήδη πολλά. Ας δούμε όμως κάποια σημαντικά ορόσημα και επιτυχίες στη πορεία αυτή:

μελετήθηκαν, καταγράφηκαν και αναδείχτηκαν σημαντικοί πληθυσμοί από σπάνια είδη τόσο στο χερσαίο όσο και στο θαλάσσιο περιβάλλον, με πιο χαρακτηριστικά τη Μεσογειακή φώκια, τους μύχους, και τα υπόλοιπα θαλασσοπούλια και τα αρπακτικά πουλιά. Παράλληλα διαμορφώθηκαν και συμφωνήθηκαν κατάλληλα μέτρα για την προστασία τους.

Καταγράφηκαν και χαρτογραφήθηκαν για πρώτη φορά στη χώρα σε τέτοια λεπτομέρεια οι σημαντικοί θαλάσσιοι και χερσαίοι οικοτόποι, με πιο εντυπωσιακούς τα λιβάδια ποσειδωνίας και τη τραγάνα στη θάλασσά. Και για αυτούς διαμορφώθηκαν και συμφωνήθηκαν κατάλληλα μέτρα για την προστασία τους.

Διαμορφώθηκαν προτάσεις και κατασκευάστηκαν οι βασικές «υποδομές» για την ανάπτυξη νέων ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων για να μπορέσει ο επισκέπτης να γνωρίσει και να απολαύσει τη φύση της Γυάρου, στηρίζοντας έτσι την βιώσιμη επιχειρηματικότητα προς όφελος των γειτονικών νησιών.

Διαμορφώθηκαν, σε συνεργασία με τους ίδιους τους ψαράδες, προτάσεις και μέτρα για την προστασία των ιχθυαποθεμάτων που παράλληλα δίνουν τη δυνατότητα στους αλιείς να δραστηριοποιηθούν στη περιοχή εφαρμόζοντας όμως κανόνες και βιώσιμες πρακτικές που αν τηρηθούν, θα διασφαλιστεί η αφθονία των ψαριών μακροπρόθεσμα.

Υλοποιήθηκαν καινοτόμες δράσεις, όπως το απομακρυσμένο σύστημα φύλαξης, τα ειδικά αγκυροβόλια, τα θαλάσσια μονοπάτια που θέτουν τη βάση για μια ολοκληρωμένη διαχείριση της περιοχής.

Εκπονήθηκε σειρά δράσεων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης που έφερε τη Γυάρο και τη σωστή διαχείριση της αλλά και ευρύτερα του θαλάσσιου περιβάλλοντος κοντά στα παιδιά και στις κοινωνίες των γειτονικών περιοχών, αλλά και παρακινώντας τις κεντρικές υπηρεσίες και φορείς για να στηρίξουν την όλη πρωτοβουλία .

Υλοποιήθηκαν για πρώτη φορά συντονισμένες ενέργειες και δράσεις ανάδειξης (π.χ. φωτογραφική έκθεση) του ιστορικού τόπου της Γυάρου, έτσι ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορία του μοναδικού αυτού τόπου, αλλά και να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την επισκεψιμότητά του.

Τέλος, οι καινοτόμες πρακτικές που εφαρμόστηκαν, τα συμπεράσματα και τα αποτελέσματα όλου αυτού του έργου αλλά και οι δυνατότητες που ανοίγουν για το μέλλον παρουσιάστηκαν σε ειδικά κοινά με κάθε ευκαιρία, ώστε οι καλές πρακτικές να αποτελέσουν παράδειγμα για άλλες προστατευόμενες περιοχές στην Ελλάδα, τη Μεσόγειο αλλά και τον κόσμο.



Ολοκληρώνοντας λοιπόν τις επόμενες μέρες το ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE είμαστε έτοιμοι για να δημιουργηθεί το πρώτο θαλάσσιο Πάρκο στις Κυκλάδες. Με τη θεσμοθέτηση της περιοχής από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, κάτι που θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στις αμέσως επόμενους μήνες, ξεκινάμε τη δουλειά για να λειτουργήσει σαν ένα πρωτοποριακό, πρότυπο μοντέλο η θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή της Γυάρου, από κοινού με τις κοινωνίες της Σύρου και της Άνδρου, με σεβασμό προς το περιβάλλον και τους ανθρώπους. Η δουλειά που μας περιμένει όλους είναι πολύ και δύσκολη, αλλά είμαστε πλέον πολλοί, είμαστε συντονισμένοι και αποφασισμένοι να συμβάλουμε όλοι μαζί και ο καθένας με τις δυνάμεις που έχει. Κυρίως όμως είμαστε όλοι μαζί για μια ζωντανή θάλασσα στις Βόρειες Κυκλάδες.

Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα που μάθατε;

Πιστεύω ότι η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι απλή και σαφής, νομίζω μάλιστα ότι μάλλον είναι κοινό το μάθημα για όλους όσους ενεπλάκησαν σε αυτό το δύσκολο, ενδιαφέρον, και συναρπαστικό πρόγραμμα, καλύτερα να το πω ταξίδι. Αποδείξαμε ότι η καλά οργανωμένη και συντονισμένη δουλεία σε όλα τα επίπεδα, δηλαδή την έρευνα, τις δράσεις προστασίας, ανάδειξης, εκπαίδευσης, ενημέρωσης, και διαβούλευσης μπορεί να φέρει απτά και σημαντικά αποτελέσματα. Αντιμετωπίζοντας όλη αυτή τη πρωτοβουλία με ειλικρίνεια, διαφάνεια και διάθεση για συλλογική προσπάθεια και πεποίθηση ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι κοινή ευθύνη όλων, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε κάθε πρόβλημα, να επιλύσουμε μακροχρόνιες συγκρούσεις, και κυρίως να δούμε και να σχεδιάσουμε με μια νέα ματιά το μέλλον του τόπου μας, με σεβασμό και φροντίδα για τη φύση, την ιστορία και τον άνθρωπο. Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω προσωπικά όλους όσους ενεπλάκησαν για την προσπάθεια και τη συμβολή τους σε αυτό το μοναδικό ταξίδι. Η επόμενη μέρα είναι πιο αισιόδοξη.

To πρόγραμμα υλοποιείται από το WWF Ελλάς μαζί με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, την Αναπτυξιακή Εταιρία Κυκλάδων, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, τη ΜΟm/Εταιρία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας και το ιταλικό ινστιτούτο Tethys. Για περισσότερα: www.cycladeslife.grΤο πρόγραμμα ΚΥΚΛΑΔΕΣ LIFE "Ολοκληρωμένη προστασία της Μεσογειακής Φώκιας στις Βόρειες Κυκλάδες» υποστηρίζεται και συγχρηματοδοτείται από τη χρηματοδοτική γραμμή LIFE Nature της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από το Ίδρυμα του Πρίγκιπα Αλβέρτου ΙΙ του Μονακό (www.fpa2.com).

Πηγή: www.wwf.gr