Παγκόσμια Ημέρα Βουνού

Γράφει η Ελεάννα Μάνεση 11-12-2020

Πού είναι τα μισά από τα σημεία πρόσβασης όσον αφορά τη βιοποικιλότητα;

Πού μπορεί κανείς να βρει χιλιάδες ποικιλίες φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, οσπρίων, σπόρων, ξηρών καρπών, φυλών ζώων, ψαριών, μελιού, εντόμων και μυκήτων;

Πού βρίσκονται το ένα τρίτο των φυτικών ειδών;

Η απάντηση: βουνά!

Φυσικά “κοσμήματα” που πρέπει να τα φυλάμε
Τα βουνά είναι το σπίτι για το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού και αποτελούν περίπου το ήμισυ των σημείων βιοποικιλότητας στον κόσμο. Παρέχουν γλυκό νερό για την καθημερινή ζωή στο ήμισυ της ανθρωπότητας. Η διατήρησή τους αποτελεί βασικό παράγοντα για την αειφόρο ανάπτυξη και αποτελεί μέρος του Στόχου 15 των SDGs.
Δυστυχώς, τα βουνά απειλούνται από την κλιματική αλλαγή και την υπερεκμετάλλευση. Καθώς το παγκόσμιο κλίμα συνεχίζει να θερμαίνεται, οι άνθρωποι που ζουν στα βουνά -μερικοί από τους φτωχότερους του κόσμου- αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερες δυσκολίες προκειμένου να επιβιώσουν. Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες σημαίνουν επίσης ότι οι παγετώνες των βουνών λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς, επηρεάζοντας τις προμήθειες σε γλυκό νερό στα κατάντη για εκατομμύρια ανθρώπους.
Αυτό το πρόβλημα μας επηρεάζει όλους. Πρέπει να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα και να φροντίσουμε αυτούς τους φυσικούς θησαυρούς.
Η αυξανόμενη προσοχή στη σημαντικότητα των βουνών οδήγησε τον ΟΗΕ να κηρύξει το 2002 ως το Διεθνές Έτος των Βουνών. Η πρώτη διεθνής ημέρα γιορτάστηκε για πρώτη φορά τον επόμενο χρόνο, το 2003.
Οι ρίζες του χρονολογούνται από το 1992, όταν το έγγραφο «Διαχείριση εύθραυστων οικοσυστημάτων: Αειφόρος ανάπτυξη βουνών» (που ονομάζεται Κεφάλαιο 13), εγκρίθηκε ως μέρος του προγράμματος δράσης Ατζέντα 21 της Διάσκεψης για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη.

Θέμα 2020: Βιοποικιλότητα στο βουνό
Η ορεινή βιοποικιλότητα είναι το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Βουνού, οπότε ας μάθουμε κάποιες παραπάνω πληροφορίες για αυτά.
Τα βουνά αποτελούν μερικά από τα πιο εντυπωσιακά τοπία του κόσμου. Η μοναδική τοπογραφία τους, οι συμπιεσμένες κλιματολογικές ζώνες και η απομόνωση έχουν δημιουργήσει τις συνθήκες για ένα ευρύ φάσμα μορφών ζωής.
Η βιοποικιλότητα περιλαμβάνει την ποικιλία των οικοσυστημάτων, των ειδών και των γενετικών πόρων και τα βουνά έχουν πολλά ενδημικά είδη. Οι μεγάλες διαφορές στην τοπογραφία, όσον αφορά το υψόμετρο, την κλίση και τη θέση της πλαγιάς, προσφέρουν ευκαιρίες διαβίωσης για ποικίλα είδη χλωρίδας και πανίδας.
Για παράδειγμα, οι ορεινοί κτηνοτρόφοι στο Πακιστάν έχουν μια πολύτιμη ομάδα γενετικών πόρων ζωικού κεφαλαίου με ειδικά χαρακτηριστικά, όπως η ανθεκτικότητα σε ασθένειες, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην προσαρμογή στο μεταβαλλόμενο κλίμα. Σχεδόν το 70% της ορεινής γης χρησιμοποιείται για βόσκηση και παρέχει κοπριά που ενισχύει τη γονιμότητα του εδάφους. Το ζωικό κεφάλαιο όχι μόνο παράγει είδη διατροφής, όπως γάλα, βούτυρο και κρέας, αλλά και πολύτιμα υποπροϊόντα, όπως μερικά από τα πιο πολύτιμα νήματα για παράδειγμα το μαλλί κασμίρι.
Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή, οι μη βιώσιμες γεωργικές πρακτικές, η εμπορική εξόρυξη, η υλοτομία και η λαθροθηρία έχουν πολύ μεγάλο αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα των βουνών. Επιπλέον, η χρήση και η αλλαγή της γης καθώς και οι φυσικές καταστροφές επιταχύνουν την απώλεια της βιοποικιλότητας και συμβάλλουν στη δημιουργία ενός εύθραυστου περιβάλλοντος για τις ορεινές κοινότητες. Η υποβάθμιση του οικοσυστήματος, η απώλεια βιοτικών πόρων και η μετανάστευση στα βουνά μπορεί να οδηγήσει στην εγκατάλειψη πολιτιστικών πρακτικών και αρχαίων παραδόσεων που έχουν διατηρήσει τη βιοποικιλότητα για γενιές.
Η αειφόρος διαχείριση της ορεινής βιοποικιλότητας αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ως παγκόσμια προτεραιότητα. Ο στόχος 15 της αειφόρου ανάπτυξης, υποστόχος τέσσερα, είναι αφιερωμένος στη διατήρηση της βιοποικιλότητας των βουνών λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια σημασία του. Η βιοποικιλότητα σε όλα τα οικοσυστήματα είναι στο επίκεντρο, καθώς τα Ηνωμένα Έθνη έχουν δηλώσει το 2021 έως το 2030 την δεκαετία του ΟΗΕ για την αποκατάσταση του οικοσυστήματος και οι κυβερνήσεις προετοιμάζονται να διαπραγματευτούν το παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα.