Το «σύνδρομο παραίτησης» χτυπά τα παιδιά στη Μόρια

07-10-2019

Το «σύνδρομο παραίτησης» είναι μια πολύ σοβαρή ψυχική ασθένεια που χτυπά κυρίως παιδιά και εφήβους με μετατραυματικό σοκ. Σταματούν να περπατούν, να μιλούν, να τρώνε και βυθίζονταν σε έναν βαθύ λήθαργο. Είναι σαν να πέφτουν σε κώμα, όμως κανένας γιατρός δεν μπορεί να εντοπίσει κάποια βλάβη στο νευρικό τους σύστημα. Τα παιδιά αυτά - κυρίως προσφυγόπουλα - μοιάζουν να παραιτούνται από την ίδια τη ζωή.

Το πρώτο κρούσμα «συνδρόμου παραίτησης» φαίνεται να καταγράφεται στον καταυλισμό της Μόριας, όπου διαβιούν υπό άθλιες συνθήκες πάνω από 13.000 άνθρωποι, τη στιγμή που το Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει μόλις 3.000. Ο Guardian παρουσιάζει τη συγκλονιστική ιστορία της Αϊσα, ενός 9χρονου κοριτσιού που ζει στο κολαστήριο της Μόριας.

«Η Αΐσα είναι εννέα ετών. Ο πατέρας της την ξαπλώνει με ήρεμες κινήσεις σε ένα στρώμα στην κλινική, και το μόνο σημάδι ζωής που γίνεται αντιληπτό είναι η κίνηση του θώρακά της καθώς αναπνέει. Η Αΐσα παραμένει σχεδόν ακίνητη, σε αντίθεση με τα άλλα παιδιά που τρέχουν γύρω από την παιδιατρική κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μόρια», γράφει στη βρετανική εφημερίδα η η νευρολόγος και συγγραφέας Jules Montague.

Εδώ και δύο εβδομάδες η Αΐσα δεν έχει ανοίξει τα μάτια της. Δεν έχει μιλήσει. Δεν έχει περπατήσει. Η ομάδα ψυχικής υγείας της Μόριας υποστηρίζει πως ίσως πρόκειται για ένα από τα πρώτα κρούσματα με «σύνδρομο παραίτησης» που καταγράφεται στον καταυλισμό. «Βρίσκομαι στη Λέσβο όπου μελετώ τις ψυχολογικές επιπτώσεις του τραύματος σε αυτά τα παιδιά που στην πλειοψηφία τους έχουν ξεφύγει από βίαιες συγκρούσεις στη χώρα τους, μόνο για να καταλήξουν σε έναν προσφυγικό καταυλισμό όπου οι συνθήκες είναι χαοτικές και απάνθρωπες. Σύντομα κατάλαβα πως η Αΐσα, σε αυτό το στάδιο, έχει σωματοποιήσει ότι μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί που χάνει οποιαδήποτε ελπίδα», σημειώνει η Jules Montague.

Το «σύνδρομο παραίτησης» μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή χρόνια. Εκατοντάδες τέτοια περιστατικά έχουν καταγραφεί σε παιδιά που ζουν σε καταυλισμούς προσφύγων και αιτούντων άσυλο στη Σουηδία, ενώ μερικά ακόμα έχουν σημειωθεί και στην Αυστραλία. Παιδιά, που ήταν απολύτως υγιή μερικούς μήνες πριν, πρέπει πλέον να φορούν πάνες και να σιτίζονται με καθετήρα. Η πρόγνωση του συνδρόμου είναι αβέβαιη. Τα παιδιά που επανήλθαν ωστόσο, επανήλθαν μόνο όταν εκείνα και η οικογένειά τους βρέθηκαν σε ένα μέρος με σταθερότητα, και όταν εξασφαλίστηκε η κατοικία τους.

Η Αΐσα ειδε τον 9χρονο αδερφό της, να σκοτώνεται λίγα μέτρα μακριά της, από βόμβες στο Αφγανιστάν. Η ίδια τραυματισμένη χρειάστηκε να κάνει μια σειρά χειρουργικών επεμβάσεων στο δεξί της πόδι, το οποίο εξακολουθεί να περιβάλλεται από μεταλλικές λάμες. Μετά πέρασε μέσω θαλάσσης, στη Λέσβο. Παρόλ'αυτά φάνηκε δυνατή. Βυθίστηκε όμως σε μία χαοτική κατάσταση πριν μερικές εβδομάδες, όταν ένας έφηβος μαχαιρώθηκε θανάσιμα κοντά στη σκηνή τους, αναφέρει η Jules Montague. «Υπήρχε παντού αίμα και ηχούσαν σειρήνες», περιέγραψε ο πατέρας του κοριτσιού. «Όλοι φώναζαν. Άρχισε να ουρλιάζει. Αλλά ξαφνικά σταμάτησε να μιλάει». Πριν η οικογένεια φύγει από το Αφγανιστάν, λέει ο πατέρας της , η Αΐσα ήταν άτακτη και γλυκιά. «Έπαιζε με κούκλες και αγαπούσε τα πάρκα και τις βόλτες». Πλέον σκεπάζει τα με τα χέρια της το πρόσωπό της κάθε πρωί, υπερβολικά συγκλονισμένη ίσως για να αναμετρηθεί με το παρελθόν της, το παρόν της ή το μέλλον της.

Η Katrin Glatz Brubakk, παιδοψυχολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και υπεύθυνη για τις δράσεις για την ψυχική υγεία στη Λέσβο αναφέρει ότι τα παιδιά που έχουν τραυματιστεί ψυχολογικά συμπεριφέρονται με δύο τρόπους. Άλλα, όπως η Αΐσα γίνονται εσωστρεφή και καταφεύγουν σε έναν κόσμο ακραίας απομόνωσης και αλλά εξωτερικεύουν την βίαια κατάστασή τους. Αυτά τα παιδιά έρχονται εδώ και περιμένουν την ασφάλεια και όταν δεν την βρίσκουν, αντιλαμβάνονται τον κόσμο ως ένα κακό μέρος, κι αποσύρονται από αυτόν, λέει. Όπως επίσης περιγράφει, πολλά παιδιά αυτοτραυματίζονται με το να δαγκώνονται ή να χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο μέχρι να ματώσουν. Η κατάσταση αυτή γίνεται χειρότερη από τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν στον καταυλισμό. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν έλλειψη τροφίμων και στέγης, δεν πάνε στο σχολείο και σε πολλά λείπει ακόμα και η οικογενειακή υποστήριξη. Χαρακτηριστικό είναι ότι περισσότερααπό 1.000 προσφυγόπουλα στην Ελλάδα είναι ασυνόδευτα, ο υψηλότερος αριθμός από τις αρχές του 2016.

«Υπάρχουν 13.500 άτομα που ζουν σε σκηνές και κοντέινερ στη Μόρια, ενώ ο καταυλισμός έχει σχεδιαστεί για 3.000. ΟΙ άνθρωποι περιμένουν ώρες για να σιτιστούν κάθε μέρα. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι κάτι το συνηθισμένο, ακόμα και για παιδιά. Η Oxfam ανέφερε νωρίτερα φέτος ότι "σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις οι γυναίκες έχουν καταφύγει στο να φοράνε πάνες τα βράδια ώστε να μη χρειάζεται να πηγαίνουν στην τουαλέτα αφότου πέσει η νύχτα". Την περασμένη εβδομάδα, ξέσπασε φωτιά με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ανθρώπου», αναφέρει στο άρθρο της στον Guardian η Jules Montague.

«Σε ένα μέρος όπως αυτό το τραύμα μόνο μπορεί προκληθεί, όχι να καταπραϋνθεί. Μέχρι η Αΐσα και η οικογένειά της να βρουν ένα μέρος με σταθερότητα, είναι πιθανόν να μείνει αποκομμένη από τον κόσμο. Όσο οι καταστάσεις παραμένουν ως έχουν στη Μόρια, πιστεύω πως και άλλα παιδιά θα έρθουν αντιμέτωμα με την ίδια μοίρα», καταλήγει η Jules Montague.

Πότε και πως ξεκίνησε το «σύνδρομο παραίτησης»;

Το «σύνδρομο παραίτησης» αναφέρθηκε για πρώτη φορά στη Σουηδία στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ενώ περισσότερες από 400 περιπτώσεις αναφέρθηκαν στο διάστημα 2003-2005.

Καθώς όλο και περισσότεροι Σουηδοί άρχισαν να ανησυχούν για τις συνέπειες της μετανάστευσης, αυτά τα «απαθή παιδιά», όπως ήταν γνωστά, αποτέλεσαν ένα τεράστιο πολιτικό ζήτημα. Υπήρξαν μάλιστα πολλές αναφορές, που υποστήριζαν ότι όλο αυτό ήταν ένα καλοστημένο κόλπο των γονιών στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν κατοικία στην Σουηδία. Ωστόσο, καμία από αυτές τις θεωρίες δεν επιβεβαιώθηκαν. Το Εθνικό Συμβούλιο Υγείας της Σουηδίας είχε ανακοινώσει ότι μόνο το διάστημα 2015-2016 καταγράφηκαν 169 περιπτώσεις παιδιών με τη συγκεκριμένη ασθένεια.

Σημειώνεται, ότι ένα παρόμοιο φαινόμενο παρατηρήθηκε στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε έγκλειστους που είχαν χάσει κάθε ελπίδα και κατέρρευσαν. Επίσης, παρόμοια σύνδρομα με διαφορετικά χαρακτηριστικά έχουν παρουσιαστεί και σε άλλες χώρες, με θύματα τα πιο βασανισμένα μέλη της κοινωνίας. Την δεκαετία του 1980, στις ΗΠΑ υπήρχαν αναφορές για πρόσφυγες από το Λάος που έκλαιγαν πριν πέσουν για ύπνο και το πρωί τους έβρισκαν νεκρούς. Τότε, οι γιατροί πίστευαν πως οι πρόσφυγες είχαν τρομάξει μέχρι θανάτου από τους εφιάλτες τους.

Πώς αντιμετωπίζεται

Η εμπειρία της Σουηδίας έδειξε ότι μοναδική θεραπεία είναι η απόκτηση μιας μόνιμης άδειας παραμονής. Ένα ασφαλές και σταθερό περιβάλλον αλλάζει τον τόνο της φωνής της οικογένειας, το κλίμα στο σπίτι γίνεται πιο χαρούμενο. Χρόνο με τον χρόνο, όσο οι γονείς και οι φίλοι συνεχίζουν να επικοινωνούν με τους ασθενείς και να τους μεταφέρουν να ευχάριστα νέα, αυτοί δείχνουν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης.

Σε μερικές εβδομάδες ή μήνες, ξυπνούν και από εκεί και έπειτα αρχίζει το ταξίδι της αναπροσαρμογής. Πολλά παιδιά δείχνουν να γίνονται λιγότερο ευφυή και κάθε βήμα ή λέξη γίνεται με καθυστέρηση. Άλλα, ξεπερνούν γρήγορα κάθε δυσκολία.

πηγή: m.tvxs.gr