Η ψυχολογία της παχυσαρκίας

Πεφάνης Κωνσταντίνος - Ψυχολόγος14-09-2014

Η παχυσαρκία είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που καλείται η κοινωνία μας να αντιμετωπίσει. Πλέον πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας του ανεπτυγμένου κόσμου με μεγάλα ποσοστά θνησιμότητας. Ο παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας άλλωστε χαρακτηρίζει την παχυσαρκία ως τη νέα παγκόσμια επιδημία του 21ου αιώνα.

Ούτε όμως η Ελλάδα ξεφεύγει από τον γενικό κανόνα. Έρευνες καταδεικνύουν ότι ένας στους τέσσερις Έλληνες έχει αρκετά περισσότερα κιλά από όσα πρέπει και σύμφωνα με τις ενδείξεις αυτός ο αριθμός πρόκειται να αυξηθεί αρκετά την επόμενη δεκαετία.

Όπως ίσως γνωρίζετε, η πρόσληψη παραπανίσιων κιλών στο σώμα μας συνδέεται άμεσα με τον μεταβολισμό μας. Με άλλα λόγια, η ποσότητα τροφής που χρειάζεται ο καθένας μας για να συντηρεί το βάρος του στα φυσιολογικά του όρια εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα που ο οργανισμός μας «καίει» (δηλ μεταβολίζει) την ενέργεια που παίρνει από τις τροφές. Ο μεταβολισμός κάθε ανθρώπου βέβαια είναι διαφορετικός. Οι διαφορές αυτές του μεταβολισμού που υπάρχουν ανάμεσα στους ανθρώπους οφείλονται σε πολλούς παράγοντες:

Γενετικοί: η κληρονομικότητα θέτει τα όρια της στην μεταβολική ικανότητα του ατόμου αφού ο καθένας μας είναι μέλος μιας συγκεκριμένης οικογένειας και είναι φορέας των γονιδίων αυτής της οικογένειας.

Περιβαλλοντικοί: το επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας, οι προσωπικές επιλογές τροφών, ο αριθμός των γευμάτων ημερησίως επηρεάζουν το βάρος του ατόμου.

Ασθένειες: που μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους (π.χ. υποθυρεοειδισμός, το σύνδρομο του Cushing, η κατάθλιψη και ορισμένα νευρολογικά προβλήματα μπορεί να οδηγήσουν στην υπερκατανάλωση τροφής)

Η φαρμακοθεραπεία: κάποια αντικαταθλιπτικά χάπια και τα στεροειδή μπορούν να προκαλέσουν αύξηση βάρους.

Ένας βασικός παράγοντας που μπορεί σε μεγάλο βαθμό να επηρεάσει τις συνήθειες κατανάλωσης τροφής είναι ο ψυχολογικός παράγοντας. Πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι το 70% των ανθρώπων όταν αγχώνονται καταφεύγουν στο ψυγείο καταναλώνοντας μεγαλύτερη ποσότητα τροφών απ’ ότι έχει πραγματικά το σώμα τους ανάγκη.

Ο μεταβολισμός όπως και όλες οι άλλες αυτόνομες βιολογικές λειτουργίες ελέγχεται σε μεγάλο βαθμό από το κομμάτι εκείνο του νου μας που λειτουργεί ασυνείδητα. Το πρόβλημα της παχυσαρκίας, όπως και οι διαταραχές ελέγχου πρόσληψης τροφής (βουλιμία, και ανορεξία), οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις επιδράσεις που έχει δεχτεί το ασυνείδητο κομμάτι του νου μας.

Μια από τις βασικές λειτουργίες του ανθρώπου που συμβάλλει άμεσα στην επιβίωση του είδους είναι η κατανάλωση της τροφής. Η αναζήτηση και κατανάλωση της τροφής παράγει, από την πρώτη κιόλας βρεφική ηλικία, μια ισχυρή εξαρτημένη αντίδραση που συνδέει άμεσα την κατανάλωση τροφής με την αίσθηση ασφάλειας, ευδαιμονίας και ελέγχου.

Οι ασυνείδητοι λόγοι που σπρώχνουν τον παχύσαρκο να φάει υπερβολικά είναι πολύ πιο ισχυροί και γι’ αυτό πάντα υπερισχύουν της συνειδητής του προσπάθειας και της αποφασιστικότητάς του.

Οι λόγοι αυτοί κυρίως είναι η ασφάλεια δηλαδή οι άνθρωποι που αισθάνονται ανασφαλείς είναι πιθανόν να καταφεύγουν στην κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων τροφής.

Η αίσθηση της απόρριψης από σημαντικά πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντος μπορεί επίσης να ενεργοποιήσει την ανάγκη για υπερφαγία.

Επίσης όταν οι προσπάθειες που κάνει κάποιος για να εκπληρώσει ένα στόχο ματαιώνονται, εμποδίζονται, ή εξουδετερώνονται από έναν εξωτερικό παράγοντα, τότε είναι φυσικό να αισθάνεται ενόχληση, αίσθημα κενού, θυμό, απογοήτευση, πικρία, οργή και σύγχυση.

Η παχυσαρκία λοιπόν μπορεί να προκληθεί από ψυχογενετικούς παράγοντες και να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα. Η αντιμετώπιση της και κυρίως η πρόληψη της είναι απαραίτητη γιατί οι επιπτώσεις της είναι δραματικές. Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να «διαβάζει» το σώμα του και τις ανάγκες του και να τρέφεται ανάλογα αλλά κυρίως πρέπει να αντιμετωπίζει τις όποιες δυσκολίες του εμφανίζονται καθημερινότητα του με σύνεση και όχι με υπερβολή που καταλήγει στην υπέρμετρη πρόληψη τροφής.

Πηγή: http://www.aftognosia.gr/2010-07-20-21-41-36/21-i-psychologia-tis-pachysarkias.html