Χείμετλα (χιονίστρες): «αθώες» ή ένοχες

Κωνσταντίνος Θ. Τέμπος, Γιατρός Παθολόγος - Ρευματολόγος 04-02-2015

(Στα Αγγλικά: chilblains)
Ένα πολύ συνηθισμένο φαινόμενο σε πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα τους χειμερινούς ή ψυχρούς μήνες του έτους, είναι οι κυκλοφοριακές διαταραχές των χεριών γνωστές με το όνομα «χιονίστρες», ή, επιστημονικότερα, «χείμετλα».

Τι είναι (επιστημονικά) τα χείμετλα;

---

Τα χείμετλα (χιονίστρες) είναι ένας τύπος κάκωσης από ψύχος, χαρακτηριζόμενος από ερυθηματώδεις ή ιόχροες, βλατιδώδεις, φυσαλιδώδεις, οζώδεις ή ελκωτικές αλλοιώσεις, συνήθως στα δάκτυλα των χεριών ή και των ποδιών.

Οπτικά, οι χιονίστρες είναι τόσο χαρακτηριστικές, ώστε δεν νομίζω να υπάρχει άνθρωπος που να μην μπορεί να τις ξεχωρίσει, αν και αυτό είναι πολύ συνηθισμένο στην καθημερινή πράξη. Πολύ συχνά ο κόσμος, αλλά και πολλοί γιατροί, τις μπερδεύουν με τα φαινόμενα Raynaud (μια κυκλοφοριακή διαταραχή των χεριών, όπου τα δάχτυλα αλλάζουν χρώμα στο κρύο, γίνονται δηλ. άσπρα – μπλε – και μετά κόκκινα).

Που οφείλονται οι χιονίστρες;

---

Οι χιονίστρες οφείλονται σε άμεση έκθεση σε χαμηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα όταν αυτές δεν φθάνουν σε σημείο ψύξης, και την υγρασία και είναι συχνότερα σε επιρρεπή άτομα.

Οι δερματικές αλλοιώσεις που χαρακτηρίζουν τις χιονίστρες παρουσιάζονται όταν τα χέρια/πόδια εκτεθούν σε απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας (από κρύο, σε θερμό περιβάλλον), π. χ. όταν οι άρρωστοι είναι εκτεθειμένοι στο κρύο έξω από το σπίτι τους και μπαίνουν μέσα για να βάλουν τα χέρια τους στη θερμάστρα για να τα ζεστάνουν. Μερικά άτομα είναι τόσο ευαίσθητα, ώστε βγάζουν χιονίστρες ακόμα και με μικρές μεταβολές της θερμοκρασίας.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι χιονίστρες είναι σύμπτωμα νοσημάτων του συνδετικού ιστού ή του μυελού των οστών. Άλλοτε χειροτερεύουν όταν τα άκρα εκτεθούν στο ηλιακό φως.

Οι χιονίστρες είναι λιγότερο συχνές σε άτομα που ζουν σε χώρες με πολύ ψυχρό κλίμα, επειδή ο αέρας στις χώρες αυτές είναι ξηρότερος και οι κάτοικοί τους έχουν ειδικά σχεδιάσει τις συνθήκες της ζωής τους και την ενδυμασία τους.

Πως καταλαβαίνουμε ότι έχουμε χιονίστρες;

---

Οι χιονίστρες παρουσιάζονται 12-24 ώρες μετά από την έκθεση στο κρύο και χαρακτηρίζονται από υποτροπιάζουσες επώδυνες ή/και κνιδωτικές, ερυθηματώδεις, ιόχροες βλατίδες ή οζίδια ιδιαίτερα στα δάκτυλα των χεριών ή/και των ποδιών.



Ωραιότατες, πανέμορφες, κατακόκκινες χιονίστρες στα χέρια



και τα πόδια.....
Εκτός από τα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών, οι χιονίστρες παρουσιάζονται και στη μύτη και τα πτερύγια των αυτιών, αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως στους καρπούς (στα βρέφη), τις κνήμες (το κάτω μέρος), τους μηρούς (ιδιαίτερα σε αναβάτες αλόγων), το πρόσωπο και τις φτέρνες. Στα πόδια, είναι συχνά σε περιοχές εκτεθειμένες σε πίεση, όπως οι κάλοι ή όπου τα δάκτυλα των ποδιών δέχονται πίεση από σφιχτά παπούτσια.

Οι αλλοιώσεις μπορεί να είναι μονήρεις (μεμονωμένες), αλλά συνήθως είναι περισσότερες. Μπορεί ακόμα να συνενώνονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν μία μεγαλύτερη, διογκωμένη και κατακόκκινη δερματική περιοχή. Σε μερικές περιπτώσεις έχουν σχήμα δακτυλίου, παχαίνουν και διαρκούν πολλούς μήνες.

Άλλοτε σχηματίζεται μία φουσκάλα στο δέρμα πάνω απ’ αυτές, η οποία καθυστερεί την επούλωση. Καμιά φορά το δέρμα σκίζεται αφήνοντας ένα μικρό έλκος, το οποίο μπορεί να μολυνθεί.

Πότε παρουσιάζονται και πόσο διαρκούν οι χιονίστρες;

---

Οι χιονίστρες παρουσιάζονται 12-24 ώρες μετά από την έκθεση στο κρύο. Διαρκούν 1-3 εβδομάδες, αλλά μπορεί και περισσότερο, και μπορεί να ξαναεμφανισθούν μετά από μερικά λεπτά όταν εκτεθούν ξανά στο κρύο. Σε μερικά άτομα υποτροπιάζουν κάθε χειμώνα για όλη την ζωή τους, ενώ σε άλλα, εμφανίζονται για πολλά χρόνια και ύστερα εξαφανίζονται.

Τι συμπτώματα προκαλούν οι χιονίστρες;

---

Οι χιονίστρες προκαλούν έντονη φαγούρα και τυπικά αίσθημα «καψίματος». Στην αρχή οι αλλοιώσεις είναι συνήθως κατακόκκινες, αλλά μπορεί αργότερα να γίνουν μπλε – κόκκινες (μπλε μαρέν, όπως λέμε).

Συχνά συνοδεύονται από πόνο και ευαισθησία, γι' αυτό και, πολύ συχνά, τα συμπτώματα αυτά αποδίδονται σε διάφορα ρευματικά νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα (η συχνότερη ρευματοπάθεια), κ.ά.

Ηθικό δίδαγμα:

---

• Αν έχετε ή παθαίνετε συχνά χιονίστρες, μην τις περνάτε στο «ντούκου». Δεν είναι τόσο αθώες, όσο φαίνονται.

• Μην δίνετε σημασία σ’ αυτούς που σας λένε «είναι απλώς χιονίστρες, μην ασχολείσαι μαζί τους, δεν είναι τίποτα σοβαρό, θα περάσουν, και τα τοιαύτα».

• Εάν επιμένουν και είναι ενοχλητικές, τραβάτε στο Ρευματολόγο (είναι ο μόνος ειδικός γιατρός που ασχολείται μ’ αυτές) και κάντε ένα πλήρη ρευματολογικό έλεγχο. Μπορεί να έχετε από κάτω κάποια ρευματοπάθεια (όπως είναι ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος) και να τραβάτε τα μαλλιά σας.


Συστάσεις:

---

Οι χιονίστρες μπορεί να φαίνονται «αθώες», αλλά καμιά φορά κρύβουν λύκο από κάτω (μια ρευματολογική πάθηση που λέγεται συστηματικός ερυθηματώδης λύκος)


Εάν παθαίνετε συχνά χιονίστρες να ντύνεστε καλά και να φοράτε γάντια τον χειμώνα. Μπορεί να τις προλάβετε.