Διατροφικές διαταραχές: Γυναίκες συναισθηματικά ευάλωτες και με χαμηλή αυτοεκτίμηση τα εύκολα θύματα

Κωνσταντίνα Μονάχου01-11-2016

Οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες και μπορεί να αποβούν εξαιρετικά επιζήμιες για τη σωματική και ψυχολογική ακεραιότητα του ατόμου και είναι αποτέλεσμα ποικίλλων αιτιογενών παραγόντων, βιολογικών, κοινωνικών και ψυχολογικών.

Οι διατροφικές διαταραχές εκφράζουν την εξωτερίκευση των ψυχολογικών και συναισθηματικών προβλημάτων των ατόμων τα οποία παλεύοντας με στρεσογόνα γεγονότα ζωής και με την αδυναμία έκφρασης και διαχείρισης συναισθημάτων και σκέψεων βρίσκουν εκτόνωση στην ενασχόληση με τη τροφή και το σωματικό βάρος. Πρόκειται συνήθως για άτομα, κυρίως γυναίκες, τα οποία έχουν γενικότερη δυσκολία στην εξωτερίκευση συναισθημάτων, στον αυτοέλεγχο και στη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων με αποτέλεσμα δυσλειτουργικό τρόπο σκέψης που συχνά μετατοπίζεται και στη συμπεριφορά και αντίληψη για τη τροφή. Το γενικότερο στυλ ζωής με έμμονες ιδέες, τελειομανία και ψυχαναγκαστικότητα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και οι ανεπαρκείς δεξιότητες στη διαχείριση καταστάσεων και προβλημάτων είναι καθοριστικοί παράγοντες για την εμφάνιση τέτοιων διαταραχών.

Η διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος και εαυτού συχνά πηγάζει από ψυχολογικά αίτια και στοιχεία του χαρακτήρα αλλά και από οικογενειακούς και κοινωνικούς παράγοντες κι εμπειρίες ζωής που συμβάλλουν στη γενικότερη αυτοαντίληψη και την αυτοεικόνα και κατά συνέπεια στην αρνητική αντίληψη για τη τροφή. Η φοβία για το φαγητό και το διατροφικό άγχος πηγάζουν από δυσλειτουργικές αντιλήψεις για τη ελκυστική εικόνα σώματος και ομορφιάς και από προσωπικά αισθήματα κατωτερότητας και αδυναμίας. Έτσι τα άτομα υιοθετούν ανάλογες αντιλήψεις και για τη τροφή και μεταθέτουν στη σχέση τους με το φαγητό τις γενικότερες δυσλειτουργικές, αρνητικές σκέψεις τους για τον εαυτό αλλά και τους γύρω.

Τα σημερινά πρότυπα ομορφιάς για το γυναικείο σώμα με τα οποία βομβαρδίζεται ο γυναικείος πληθυσμός μέσα από την αντιδεοντολογική υπερπροβολή από τα ΜΜΕ ισχνών σωμάτων και αποστεωμένων μοντέλων, έχουν καθιερωθεί σαν πρότυπα μίμησης και θαυμασμού με οδυνηρές συνέπειες για τη ψυχολογική και σωματική ακεραιότητα των γυναικών. ’Ετσι, η πιο επικίνδυνη περίοδος για εμφάνιση των διαταραχών είναι η εφηβεία, με συχνά παραδείγματα εμφάνισης και σε μεγαλύτερες ηλικίες, και διαχωρίζονται στη ψυχογενή ανορεξία και ψυχογενή βουλιμία οι οποίες έχουν βασικές διαφορές και ομοιότητες.

Όσον αφορά τη κλινική εικόνα η κοινή επιθυμία είναι η απόκτηση μιας λεπτής σιλουέτας σύμφωνα με τα πρότυπα της μόδας και των ΜΜΕ και η αυξημένη ανησυχία κι ενασχόληση με το σώμα αρχικά μέσα από εξαντλητικές δίαιτες. Στη πορεία όμως ορισμένες γυναίκες συνεχίζουν ακατάπαυστα τις αγωνιώδεις δίαιτες με ολοένα και μειωμένη λήψη τροφής με εντονότερες προσπάθειες αντιμετωπίζοντας πλέον το κίνδυνο της ανορεξίας ενώ άλλες εξασθενούν από αυτή τη πίεση κι έτσι χάνοντας τη δυνατότητα ελέγχου προοδευτικά υποκύπτουν σε συχνά υπερφαγικά επεισόδια και κρίσεις ακολουθώντας αντίστοιχα τη συμπτωματολογία της βουλιμίας.

Η κλινική εικόνα των ανορεκτικών παρουσιάζει ολοένα και εμφανέστερη μείωση σωματικού βάρους σε επίπεδα έως και 50% μέσα από τεχνικές αδειάσματος ενώ οι βουλιμικές μέσα από αντίστοιχες τεχνικές μετά από τις κρίσεις τους καταφέρνουν και διατηρούν ένα κανονικό έως απλά αδύνατο σώμα. Η έλλειψη ευελιξίας είναι φανερή και στις δύο διαταραχές ενώ τα αισθήματα ενοχής και ντροπής τις κάνουν να κρύβονται από τους οικείους και να αρνούνται τη κατάσταση. Οι μεν ανορεκτικές όμως εξαιτίας της αλλοιωμένης εικόνας σώματος που έχουν αποκτήσει δεν έχουν γενικότερα αντίληψη της κατάστασης τους και βρίσκονται σε εσωτερική άρνηση ακόμα και σε επικίνδυνα στάδια της νόσου ενώ οι βουλιμικές έχουν πιο αντικειμενική αντίληψη της δυσκολίας τους στον έλεγχο με το φαγητό και λόγω και της σωματικής δυσφορίας τους είναι αυτές που ζητάνε πιο άμεσα κι εύκολα βοήθεια.

Τα καταθλιπτικά και αγχώδη συναισθήματα, οι ελλιπείς διαπροσωπικές σχέσεις, η κοινωνική ένταξη καθώς και το ελλιπές σεξουαλικό ενδιαφέρον είναι κάποιες από τις συμπεριφορές που ακολουθούν τις διαταραχές επιβαρύνοντας τη ψυχολογική κατάσταση.

Οι κίνδυνοι που ελοχεύουν είναι αντίστοιχοι και στις δύο διατροφικές διαταραχές με οδυνηρές συνέπειες για τη ψυχοσωματική υγεία των ατόμων που χρήζουν αναμφίβολα εντατικής και άμεσης θεραπείας.