Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ - Κριτική βιβλίου

Μαρίνα Βερλέκη - Αρθρογράφος28-10-2014

Το βιβλίο αυτό έπεσε στα χέρια μου λίγο πριν μαθευτεί ότι βγαίνει στους κινηματογράφους και η ομώνυμη ταινία – η οποία ομολογουμένως μου φάνηκε αδιάφορη, παρ’ότι πιστή σε κομβικά σημεία του βιβλίου.

«Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ» είναι ένα ρομαντικό και ταυτόχρονα κυνικό μυθιστόρημα του 1925 από τον συγγραφέα Φ. Σκοτ Φίτζεραλντ, που αφορά τον πλούσιο τρόπο ζωής μιας ομάδας Νεουορκέζων κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «Εποχής της Τζαζ», η οποία παρουσιάζεται να σφύζει από ευημερία. Ο τρόπος γραφής του Φίτζεραλντ είναι σαγηνευτικός, καθώς σχεδιάζει ένα ζοφερό πορτραίτο ρηχών χαρακτήρων που ελίσσονται μεταξύ πολύπλοκων καταστάσεων.

Ο Νικ Κάραγουει, ένας νεαρός άνδρας από τη Μινεσότα, μετακομίζει στη Ν. Υόρκη το καλοκαίρι του 1922. Νοικιάζει ένα σπίτι στη συνοικία Γουέστ Εγκ του Λονγκ Άιλαντ, μια πλούσια περιοχή, κατοικημένη από μία κάστα ανθρώπων που αρέσκονται σε φανταχτερές προβολές πλούτου. Γείτονας του Νικ είναι ένας μυστηριώδης άντρας ονόματι Τζέι Γκάτσμπυ, ο οποίος ζει σε ένα τεράστιο αρχοντικό και διοργανώνει ξέφρενα πάρτι κάθε Σάββατο βράδυ.

Για πολλούς, ένα από τα σπουδαιότερα αμερικάνικα μυθιστορήματα, που ανήκει εδώ και πολλές δεκαετίες στη σφαίρα του κλασσικού, κυρίως διότι διαπραγματεύεται διαχρονικές αξίες, γι αυτό και χωρίς φόβο μπορεί να ειπωθεί ότι η θεματολογία του θα είναι πάντοτε επίκαιρη . Ναι, πρόκειται για μια ιστορία για ρηχούς χαρακτήρες που ζουν εγωιστικές και ηδονιστικές ζωές, αλλά υπάρχει μία κομψότητα στην εξιστόρηση των γεγονότων του βιβλίου αυτού, που καταφέρνει – με εξαιρετικά επιδέξιο τρόπο - να συγκινήσει τον αναγνώστη πάνω στο θέμα του καταδικασμένου έρωτα και στην κατάρρευση του αμερικάνικου ονείρου .

Συγκαταλέγεται στις κλασσικές ιστορίες αγάπης, ωστόσο, σε αντίθεση με τις άλλες, οι χαρακτήρες στο «Υπέροχος Γκάτσμπυ» έχουν πολλά ελαττώματα και είναι δύσκολο να τους συμπαθήσεις ώστε να συμπάσχεις μαζί τους. Αλλά αυτή είναι η πρωτοτυπία του βιβλίου αυτού. Επίσης, πιστεύω ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ιστορία αγάπης. Είναι κι ένας προβληματισμός σχετικά με την κενότητα μιας ζωής με πολύ ελεύθερο χρόνο. Ένας προβληματισμός πάνω στις ψευδαισθήσεις του έρωτα, της αμερικάνικης κουλτούρας και πώς αυτές οδηγούν στην απόγνωση και στην αυτοκαταστροφή.

Ο Φίτζεραλντ φαίνεται να είχε μια βαθιά κατανόηση της ζωής που έχει καταστραφεί από την απληστία, όντας απίστευτα θλιβερή και ανολοκλήρωτη. Ο ίδιος αποτελούσε μέρος αυτού του φαντασμαγορικού τρόπου ζωής – αποτελούσε όμως και θύμα του.

Γράφοντας το βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας το ανάγει σε ένα έργο ποίησης, με λαμπρά λογοτεχνικά στοιχεία κι έναν ρυθμό σχεδόν μουσικό. Αυτή όμως η περίτεχνη χρήση της γλώσσας και των συμβολισμών εκτιμάται καλύτερα από ενήλικες αναγνώστες που έχουν την ικανότητα να αναλύσουν την λογοτεχνία και να σκέφτονται κριτικά. Θα μπορούσε να παρομοιάσει κανείς το μυθιστόρημα αυτό με τη τζαζ. Είτε θα το λατρέψεις είτε θα σε κουράσει, λόγω του ότι είναι γραμμένο σχεδόν ποιητικά – όπως προαναφέρθηκε .

Συνοψίζοντας, μέσα σε όλο τον ενθουσιασμό και την πολυχρωμία του, το «Υπέροχος Γκάτσμπυ» αποτυπώνει άψογα το αμερικάνικο όνειρο σε μια εποχή που έχει κατέλθει σε παρακμή.

Καλή ανάγνωση.