Τα Τραγούδια του Μάλντορορ: Ένα έργο που άργησε να βρει την εποχή του
Νίκος Γιακουμέλος - Αρθρογράφος24-02-2015
O Μπωντλαίρ, όταν τον κατηγόρησαν για λογοκλοπή, απάντησε πως στη λογοτεχνίαδεν υπάρχει αερόλιθος, δηλαδή γέννηση από το τίποτα. Η φράση πέρασε στις μέρες μας ως γενική παραδοχή και επιχείρημα πολλών, που το βάφτισαν όμως επιρροή. Πέρα από αυτά όμως, αποτελεί μια αδιάψευστη αρχή πως κανένα έργο δε μπορεί να γεννηθεί, να μεγαλώσει χωρίς πρώτα να φιλτραριστεί, να ιδωθεί από το πρίσμα του πολιτισμού και της κουλτούρας του ατόμου που συνέλαβε την αρχική ιδέα, τον καλλιτέχνη. Για αυτό λοιπόν, έργα που παρουσιάζονται να μην έχουν καμία σχέση με την εποχή τους, καμιά συνάφεια με τα όσα γράφτηκαν πριν προξενούν τόση εντύπωση. Φαίνονται να λάμπουν σα διάττοντες αστέρες, μοναχικά στην πρωτοτυπία τους, μα και εξίσου αυτοκαταστροφικά. Έργα που πραγματικά ανήκαν στο μέλλον και βρέθηκαν σε λάθος εποχή. Τέτοιο έργο είναι και το «Τα Τραγούδια του Μάλντορορ», του αινιγματικού Κόμη Λωτρεαμόν.
Ο Κόμης Λωτρεαμόν δεν ήταν κόμης, ούτε λεγόταν Λωτρεαμόν. Το όνομα αυτό προέρχεται από το μυθιστόρημα Λωτρεαμόν (Lautreamont) του Γάλλου Eugène Sue και υιοθετήθηκε από τον ευαίσθητο Ισίδωρο (Ιζιντόρ) Ντυκάς (1846-1870). Γεννημένος στο Μοντεβιδέο της Παραγουάης, από πατέρα Γάλλο διπλωμάτη και μητέρα από τα Πυρηναία, αποτελεί μια φυσιογνωμία, μια μυστηριώδη φιγούρα, για την οποία δεν γνωστά πολλά. Είναι όμως γνωστό ότι ήρθε στο Παρίσι για να φοιτήσει στη Σχολή Μεταλλειολόγων. Στη πόλη αυτή ξεκίνησε να γράφει και το διασημότερο έργο του, «Τα τραγούδια του Μάλντορορ». Πέρα από αυτό το έργο, έγραφε ποιήματα, κατάφερε μάλιστα να εκδώσει και μια συλλογή ποιημάτων γνωστή απλά ως «Ποιήματα». Πέθανε το 1870,σε ηλικία μόλις 24 χρονών, από άγνωστα αίτια.
Τα «Ποιήματα» του έκαναν κάποια αίσθηση, τα «Τραγούδια» του όμως πέρα από κάποιες ελλειμματικές αναφορές, δεν είδαν το φως της δημοσιότητας παρά αρκετά χρόνια ακόμα, εξαιτίας του φόβου που προκαλούσε το προκλητικό τους περιεχόμενο.
Ο λόγος είναι απλός. Το «Τα Τραγούδια του Μάλντορορ» αποτελεί μια υπερρεαλιστική κραυγή σε έναν κόσμο που κυριαρχούσε ο ρεαλισμός και η αναδιαμόρφωση του κοινωνικού Συμβολαίου. Όταν όλη η Ευρώπη κοιτούσε τον κόσμο και έψαχνε την καθαρή μορφή του, στηριγμένη μόνο στις αισθήσεις της και την επιστήμη, όταν η κοινωνία έβλεπε τον εαυτό της και εστίαζε στο δράμα των χαμηλότερων τάξεων, γιατί ουσιαστικά αυτές το καθιστούσαν απαραίτητο, ο Ντυκάς τα αγνόησε όλα αυτά και στράφηκε στον εαυτό του, σε μια ενδοσκόπηση που όμοια της ο κόσμος δεν είχε δει μέχρι τότε, και δε θα έβλεπε παρά 60 χρόνια αργότερα, με την ανάδυση του Υπερρεαλισμού.
Παρά τη μικρή τους έκταση, τα «Τα Τραγούδια» καλύπτουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, από τον έρωτα έως την οικονομία (αλήθεια, πόσο μακριά είναι άραγε αυτές οι έννοιες;) από τη πορνεία έως τη θαλάσσια ζωή. Ο Nτυκάς, με την δύναμη που φέρνει η άγνοια της εφηβείας κοίταξε μέσα του, είδε όμως όλο τον κόσμο. Παρέδωσε μια Θεία κωμωδία, χωρίς τίποτα το θείο, ή το κωμικό, με τη σημερινή έννοια.
Πολλοί προχωρούν στην ανάγνωση του έργου με την προκατάληψη ότι θα διαβάσουν το παραλήρημα ενός τρελού. Αυτό δε θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Η τρέλα, η πραγματική τρέλα, είναι ανίκανη να μεταδώσει τις έννοιες, τη πολυπλοκότητα και το εύρος των θεμάτων με τόση δυναμική. Θαρραλέος στα όρια του θράσους, ταυτόχρονα όμως με ξεκάθαρη οξύνοια. Χρησιμοποίησε το πρίσμα της τρέλας ώστε να μετατρέψει ένα φοβικό ακροατήριο σε δεκτικό κοινό. Σαν να έλεγε «Μη φοβάστε δε λέω την αλήθεια, είμαι μονάχα ένας τρελός» και να ξεγυμνώνει μετά τον κόσμο μέσα από λέξεις αιχμηρής ειλικρίνειας. Περισσότερο από όλα, ο Ντυκάς καυτηριάζει αυτό που ο Μπωντλαίρ αποκαλούσε Αστικό Πνεύμα, ουσιαστικά δηλαδή τα κοινωνικό συντηρητισμό που δεν άφηνε να αναπτυχθούν οι δημιουργικές δυνάμεις τόσο του καλλιτέχνη, όσο και της κοινωνίας. Αυτό στηλιτεύεται με ασύστολο κυνισμό.
Πέρα από τη θεματολογία του, η ομορφιά των ασμάτων είναι πραγματικά απίστευτη. Έχουν κάτι από στη στόφα των κλασικών αυτά τα περίεργα πεζά ποιήματα, εκλάμψεις κάλλους που η βουτηγμένη στη πίσσα Ευρώπη του 19ου δε θα μπορούσε να δει. Μπορεί κάποιος να δει υποψίες, όχι επιρροές, από το φάσμα του Μπωντλαίρ ή του Βοκάκιου ακόμα. Ένας λόγος αριστοτεχνικά δοσμένος με εξάρσεις και ταυτόχρονα λεπτότητα, δύναμη και ευαισθησία.
Το έργο του Λωτρεαμόν άργησε να αναγνωριστεί. Αρκετά χρόνια μετά το θάνατό του το 1870, και συγκεκριμένα το 1885 ο Max Waller δημοσίευσε απόσπασμα από τα «Άσματα του Μάλντορορ» στην βελγική επιθεώρηση Jeune Belgique. Στον 20ο αιώνα, ο λογοτέχνης ΑλφρέντΖαρύ τόνισε επίσης την αξία του έργου του Ντυκάς και τότε τον αγκάλιασαν οι Υπερρεαλιστές και τον τοποθέτησαν στη λίστα με τους ευεργέτες τους. Με τον τρόπο αυτό το έργο του Λωτρεαμόν έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Μια ακόμα τους πράξη που έδωσε πολλά στον κόσμο. Έτσι το γνωρίσαμε εμείς με τα δικά μας κοινωνικά ήθη και την δική μας εκδοχή του Αστικού Πνεύματος. Τα «Τραγούδια» ακόμα προκαλούν την ηθική του κόσμου και την διαστέλλουν, προκειμένου να χωρέσει τα πάντα.
Τις νύχτες ξυπνάει το τέρας. Ξυπνάει γιατί διψάει για αίμα. Και τότε βγαίνουν κάτι περίεργα πλάσματα να το εμποδίσουν. Να του κλείσουν τον δρόμο. Και μόλις τα καταφέρουν επιστρέφουν και πάλι στον κόσμο τους εκεί που δεν υπάρχει χώρος ούτε χρόνος. ...
Η Έλσα είναι εφτά χρονών και δεν μοιάζει με κανένα κορίτσι της ηλικίας της. Η γιαγιά της είναι εβδομήντα εφτά χρονών και όλοι τη θεωρούν εντελώς παλαβή. Όλοι εκτός από την Έλσα, η οποία είναι σίγουρη πως η γιαγιά της είναι μια ιδιοφυΐα....
Στο βιβλίο θίγονται κάποια από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα του προηγούμενου αιώνα όπως η Μικρασιατική Καταστροφή, ο Διωγμός των Ποντίων και ο ξεριζωμός των Εβραίων από την Θεσσαλονίκη.
Οι ζωές ανθρώπων που ανήκουν σε τρεις γενιές ενώνονται παρά τη θέληση τους με κοινό παρανομαστή το νεοκλασικό διώροφο της οδού Τσιμισκή στη Θεσσαλονίκη. Το παρελθ...
Μια φθινοπωρινή μέρα, τα τηλέφωνα στη μικρή πόλη Κόλντγουοτερ του Μίσιγκαν αρχίζουν να χτυπούν. Οι άνθρωποι που τηλεφωνούν είναι αγαπημένα πρόσωπα που έχουν φύγει από τη ζωή και λένε ότι καλούν από τον παράδεισο.
Την ίδια αυτή μέρα, ο Σάλι Χάρντινγκ βγαίνει από τη φυλακή, όπου είχε μπει για ένα έγκλημα που δεν είχε διαπράξει. Κατά τη διάρκεια...
Ζιβερνί: ένα ξεχωριστό χωριό στη Γαλλία καθώς εκεί επέλεξε ο ζωγράφος Μονέ να περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και να εμπνευστεί από το φυσικό τοπίο κάποια από τα διασημότερα έργα του. Σ' αυτό το χωριό, λοιπόν, και με φόντο το έργο του Μονέ, διαδραματίζεται όλο το βιβλίο.
...
Σε μια από τις πρόσφατες επισκέψεις μου στη δανειστική βιβλιοθήκη, εκεί που ήμουν χωμένη ανάμεσα στα ράφια συνάντησα το "Διαβάζοντας" του Μαρσέλ Προυστ. Η αλήθεια είναι πως δεν είχα διαβάσει κανένα από τα έργα του, ωστόσο ήταν κάτι που σκόπευα να κάνω και ιδού η ευκαιρία! Νομίζω δεν θα μπορούσα να έχω καλύτερη "γνωριμία" με τη γραφή και τη σκέψη του, πάρα μό...
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά «δυνατό» μυθιστόρημα που συναρπάζει από την πρώτη στιγμή. Η Chevy Stevens μας παρασέρνει στον κόσμο του ψυχολογικού θρίλερ συνδυάζοντας στοιχεία αστυνομικού βιβλίου και καταφέρνει να καθηλώσει τον αναγνώστη μέσα από την αγωνία της υπόθεσης και την δράση των βασικών χαρακτήρων. Μάλιστα, μόλις μπεις βαθιά στην ιστορία είναι σίγουρ...
Οι μπλε κάδοι της ανακύκλωσης συσκευασιών, συχνά φορτωμένοι με κάθε είδους σκουπίδι, δίνουν μια εικόνα των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ακόμα η ανακύκλωση στη χώρα μας. Φανερώνουν όμως και τη σύγχυση για το τι πρέπει να πέφτει ή όχι στον μπλε κάδο, την οποία έχουν ακόμα και πολίτες που θέλουν να συμμετέχουν στην ανακύκλωση....
Η Κομισιόν ενέκρινε σήμερα έκθεση σχετικά με την οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ), η οποία αποκαλύπτει ότι, ενώ το πλαίσιο της ΕΕ για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι ένα από τα πιο ολοκληρωμένα και φιλόδοξα σε παγκόσμιo επίπεδο, εξακολουθούν να υπάρχουν επίμονες προκλήσεις, όπως τα πλεονάζοντα θρεπτικά συστατικά, ο υποθαλάσσιο...
Απόλαυσες μια ωραιότατη μεγάλη μερίδα φαγητού και μετά από λίγο έχεις πάλι λιγούρα. Παρόλο που δεν πεινάς, παρόλο που το στομάχι σου δεν παραπονιέται, εσύ έχεις την τάση να φας ό,τι βρεις μπροστά σου. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί τρως χωρίς να πεινάς; Πάμε να δούμε μερικούς βασικούς λόγους και φυσικά τι μπορείς να κάνεις για να μην… ενδώσεις:
Σίγουρα ...
Σε περιόδους δοκιμασιών , θλίψεων , μεγάλου πόνου και ψυχικής πίεσης συχνά επικαλούμαστε το όνομα της Παναγίας για να ενισχύσει τον αγώνα μας, να μας προστατέψει , να μας προφυλάξει , να συνδράμει στη λύση των προβλημάτων μας. Για όλους τους χριστιανούς η Θεοτόκος είναι η μητέρα , η παρηγοριά, η δύναμη, η ελπίδα. Ὁ Ἀκάθιστος Ύμνος, οι τόσο δημοφιλείς «Χα...
Πώς είναι να ζει κανείς με τη σχιζοφρένεια; Αφόρητα. Πρόκειται για πολύ δύσκολη ανθρώπινη πορεία που επηρεάζει όχι μόνο τον ψυχικά ασθενή αλλά και το περιβάλλον του. Παλεύοντας με παραληρητικές ιδέες, ακουστικές ψευδαισθήσεις και φωνές με διφορούμενα μηνύματα, δημιουργείται στον σχιζοφρενή μία διεστραμμένη πραγματικότητα που καλείται να «υπερασπιστεί». Η σχιζοφρένεια, ως ψυχική διαταραχή, γνωρίζου...
Πρόκειται για ένα βιβλίο έντονα αντιπολεμικό , ανθρώπινο και τρυφερό . Τα γεγονότα διαδραματίζονται το 1940, μια χρονιά ιστορική για την πατρίδα μας. Στις αρχές του καλοκαιριού, η μικρή Κατερίνα φτάνει μαζί με τον αδελφό της στο νησί της Τήνου. Ανυπομονεί να ξαναδεί τον πέτρινο πύργο του παππού και της γιαγιάς. ...
Το ανεπανάληπτο δίδυμο των Jim Carrey και Jeff Daniels επιστρέφει -μετά από δύο δεκαετίες- στο σίκουελ του ασύλληπτα αστείου Dumb & Dumber (1994) και καταθέτουν το αστείρευτο κωμικό τους ταλέντο σε μια εξίσου απολαυστική, ανατρεπτική και ιερόσυλη κωμωδία.
Τη σκηνοθεσία αναλαμβάνουν και πάλι οι αδελφοί Farrelly, το καστ συμπληρώνει...
Μπορεί να υπάρξει ελπίδα σε μία εποχή που υπάρχει πόλεμος;
Η έφηβη Άννα Φρανκ, γερμανοεβραία, κρύβεται για σχεδόν δύο χρόνια σε μία σοφίτα στο Άμστερνταμ για να γλιτώσει από τους ναζί. Μαζί τους μένει μία ακόμα οικογένεια καθώς και ένας οδοντίατρος. Μόνη της διέξοδος το ημερολόγιο της. Η Άννα δεν σταματά να χάνει την ...
Πεντανόστιμη κρεατόσουπα με λαχανικά, μοσχάρι και κριθαράκι, μια θρεπτική παριανή συνταγή. Οι μαμάδες της Πάρου και της Αντιπάρου, μεγάλωσαν και μεγαλώνουν τα παιδιά τους με λίγο κρέας, πολλά λαχανικά και μιρμιτζέλι. Σούπα πυκνή, κάτι σαν ζουμερό γιουβέτσι, που φτιάχνεται όλο το χρόνο με το παραδοσιακό χειροποίητο παριανό ζυμαρικό που θυμίζει το κριθαράκι. Σ...
Η διακόσμηση ενός υπνοδωματίου πρέπει να δημιουργεί οικειότητα. Να έχει την απαραίτητη ιδανική ατμόσφαιρα, να είναι άνετη, ξεκούραστη, ιδιωτική και να επιτρέπει τη πιο προσωπική έκφραση....
Κάποιες μέθοδοι που μέχρι τώρα νομίζαμε ότι μας βοηθούν στην οργάνωση του σπιτιού αποδεικνύονται μάλλον λανθασμένες. Θέλετε να μιλήσουμε πιο ανοιχτά; Αυτά είναι τα 6 λάθη που κάνουν ένα σπίτι να μοιάζει ακατάστατο κι ανοργάνωτο. Τι μπορούμε να κάνουμε για να τα αποφύγουμε; Πως θα επαναφέρουμε την τάξη και την ηρεμία στο χώρο μας;...