Ο ποταμός των θαυμάτων – Κριτική βιβλίου

Μαρία Τσουκανά23-11-2015

Συγγραφέας: Ανν Πάτσετ
Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Υπάρχουν μερικά βιβλία που δε σε κατακτούν εύκολα από την αρχή, που μπορεί να σου φαντάζουν ανοίκεια και κάπως στριφνά, που – αν τα αφήσεις να σε γοητεύσουν όμως, αν αφεθείς στο ρυθμό τους – τελικά σε αποζημιώνουν πλήρως γι’ αυτή σου την παράδοση. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι και “O ποταμός των θαυμάτων” της Ανν Πάτσετ, που βραβεύτηκε το 2002 με το βραβείο Orange για το εξίσου εξαιρετικό της έργο “Μπελκάντο”.

Στον “Ποταμό των θαυμάτων” ανοίκειο είναι αρχικά το περιβάλλον, όπου λαμβάνει χώρα το μεγαλύτερο μέρος της πλοκής. Η Μαρίνα, υπάλληλος σε μια μεγάλη φαρμακευτική εταιρία της Αμερικής, υποχρεώνεται από τον προϊστάμενό της να ταξιδέψει ως τη ζούγκλα του Αμαζονίου, για να αναζητήσει τη δρα Σβένσον, η οποία καθυστερεί αδικαιολόγητα την ολοκλήρωση ενός νέου φαρμάκου, που χρηματοδοτείται από αυτόν, αρνούμενη ακόμα και να δώσει οποιονδήποτε λογαριασμό για την πορεία της εργασίας της. Επιπλέον, ο συνάδελφος και φίλος της Μαρίνας, Άντερς Έκμαν, έχει ήδη κάνει το ίδιο πριν από αυτήν, μόνο που η δρ. Σβένσον έχει στείλει τώρα ένα γράμμα στην εταιρία, για να ενημερώσει την οικογένειά του για τον θάνατό του από υψηλό πυρετό. Έτσι η Μαρίνα πρέπει επίσης να βρει το πτώμα του, θαμμένο κάπου μέσα στη ζούγκλα, και να το φέρει πίσω στην πατρίδα, στη γυναίκα του και στα παιδιά του. Η Μαρίνα θα ταξιδέψει ως τη Μανάους, την πόλη στα όρια της ζούγκλας και θα μείνει για μέρες καθηλωμένη εκεί, στο σπίτι των Μπόβεντερ, ενός νεαρού μποέμ ζευγαριού, που λειτουργούν ως φύλακες των μυστικών της δρος Σβένσον. Τελικά θα καταφέρει να έρθει σε επαφή με τη μεγάλη γιατρό – με την οποία γνωρίζεται από παλιά – και να την ακολουθήσει στον Αμαζόνιο και στη μυστηριώδη φυλή των Λακάσι, όπου ζει και εργάζεται, για να βρει εκεί την απάντηση σε όλα της τα ερωτήματα, αλλά, σταδιακά, και την προσωπική της νέμεση.

Δε πρόκειται για ένα εύκολο βιβλίο, δεν απευθύνεται στους φίλους του εξωτισμού και της περιπέτειας, παρόλο που, φυσικά, έχει μεγάλες δόσεις και από τα δυο αυτά στοιχεία. Ο “Ποταμός των θαυμάτων” είναι κυρίως μια αργή και επώδυνη καταβύθιση στην κόλαση (και τον παράδεισο) του εαυτού και της φύσης, ένα υπνωτιστικό ταξίδι στα όρια της συνείδησης και του πολιτισμού. Το καθήκον, οι ενοχές, η αγάπη, η μητρότητα, οι ερωτικές σχέσεις, η επιστήμη, η προστασία του περιβάλλοντος, το γυναικείο οικουμενικό πνεύμα είναι όλα θέματα που θίγονται εδώ, με τρόπο σαφή και άμεσο. Το κύριο θέμα του βιβλίου είναι όμως για μένα, πρώτιστα και πάνω απ’ όλα, τα όρια του ανθρώπινου όντος, η απίστευτη δύναμη και η απίστευτη σκληρότητά του.

Με τρόπο απαλό και αθόρυβο, με καλογραμμένες και κοφτές προτάσεις, με όμορφες περιγραφές και βαθιά συναισθήματα, η συγγραφέας σε ρουφάει στον μαγευτικό και άγριο κόσμο της, αποκαλύπτοντας σου πράγματα, που δεν ήσουν από την αρχή προετοιμασμένος να δεις. “Ποτέ μην εστιάζεις τόσο πολύ σε αυτό που ψάχνεις, γιατί μπορεί να παραβλέψεις αυτό που βρίσκεις πραγματικά”, λέει η δρ. Σβένσον σε κάποιο σημείο. Αν ο αναγνώστης του βιβλίου ακολουθήσει κι αυτός τούτη τη συμβουλή, θα οδηγηθεί σίγουρα σε ένα από τα πιο εποικοδομητικά και πλούσια αναγνωστικά του ταξίδια…