Οι θετικές προεκτάσεις της διαφήμισης και ο ρόλος του ατόμου στην ανάδειξη αυτών

Λάμπρος Κακογεώργος Εκπαιδευτικός11-02-2019

'Εχει ταυτιστεί με τον καταναλωτισμό και τον υλικό ευδαιμονισμό. Έχει θεωρηθεί βασικός παράγοντας οικονομικής αφαίμαξης και συχνά ταυτίζεται με την προπαγάνδα και θεωρείται πλύση εγκεφάλου. Χαρακτηρίζεται ως μέσο χειραγώγησης, αποπροσανατολισμού. Ενοχοποιείται για τον ενστερνισμό αρνητικών προτύπων. Ο λόγος για τη διαφήμιση που σε κάθε της μορφή κυριαρχεί και ερχόμενη σε επαφή μαζί μας κυρίως μέσω των ΜΜΕ, αναμφισβήτητα επιδρά σε πολλές από τις επιλογές μας.

Είναι όμως, όλα αυτά αρκετός λόγος για να δαιμονοποιηθεί η διαφήμιση ή θα πρέπει μέσα από μια πιο ψύχραιμη προσέγγιση να διακρίνουμε και τα θετικά της σημεία, τις θετικές της προεκτάσεις που αναμφισβήτητα διαθέτει. Επιβάλλεται λοιπόν, μια ορθολογική προσέγγιση η οποία σε συνδυασμό με την ανάδειξη του ρόλου του καταναλωτή, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο την αντιμετωπίζουμε.

Πρώτο πεδίο εντοπισμού και έκφρασης των θετικών της διαφήμισης είναι η οικονομία, ο χώρος των επιχειρήσεων. Η πρώθηση των προιόντων και υπηρεσιών μιας εταιρείας, μιας επιχείρησης, οδηγεί σε ενίσχυση του κύκλου των εργασιών της άρα, σε αύξηση των κερδών της. Αυτό ευνοεί ευρύτερα την οικονομική δραστηριότητα άρα και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου ατομικά και συλλογικά. Επίσης, βοηθά τις επιχειρήσεις να ανταπεξέλθουν στις συχνά αδυσώπητες , συνθήκες ανταγωνισμού στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης αγοράς και να επιβιώσουν. Ακόμη, άμεσα ή έμμεσα, δημιουργούνται και συντηρούνται πλήθος θέσεων εργασίας με ποικίλες δράσεις να συνδέονται με τον διαφημιστικό τομέα.

Θετικά αποτελέσματα υπάρχουν όμως και για το καταναλωτικό κοινό. Η διαμόρφωση σφαιρικής και ολοκληρωμένης εικόνας της αγοράς σε σχέση με το τι επιθυμούμε να αποκτήσουμε, δυνατότητα συγκριτικής προσέγγισης προιόντων, τιμών και υπηρεσιών, δυνατότητα της πλέον ορθής επιλογής, ανταγωνισμός που ''ρίχνει'' τις τιμές είναι κάποια από αυτά.

Υπάρχει όμως, μια ακόμη θετική διάσταση των διαφημίσεων η οποία μας διαφεύγει-όχι αδικαιολόγητα- αφού κυριαρχεί η εμπορική, οικονομική διάσταση της διαφήμισης. Είναι τα αντανακλαστικά που διαφημίσεις με κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο ''γεννούν'' στους πολίτες. Η ενημέρωση για κοινωνική θέματα, η ευαισθητοποίηση για κοινωνικά προβλήματα, η προώθηση του πολιτικού διαλόγου, η προβολή πολιτικών προσώπων, θέσεων και φορέων, η πολυφωνία και η διαμόρφωση πολιτικής και δημοκρατικής συνείδησης, μόνο αμελητέες επιπτώσεις δεν μπορούν να χαρακτηριστούν.

Άρα, το γεγονός ότι η διαφήμιση έχει ταυτιστεί με την υπερβολή που διέπει το σύγχρονο άνθρωπο σε σχέση με τις καταναλωτικές του συνήθειες, με τον υλικό ευδαιμονισμό, τον αποπροσανατολισμό του ή και την παθητικοποίησή του και την χειραγώγησή του, συνδέεται και με το πως ο άνθρωπος προσεγγίζει τα μηνύματα της διαφήμισης.

Απαιτείται λοιπόν, λογική ιεράρχηση αναγκών και προτεραιοτήτων, επίγνωση των πραγματικών μας οικονομικών δυνατοτήτων, υιοθέτηση άλλων προτύπων και άλλης φιλοσοφίας ζωής, κριτική προσέγγιση του περιεχομένου των διαφημίσεων και συγκριτική προσέγγιση των όσων προωθούν, απαιτείται αίσθηση των μέτρων και των ορίων. Απαιτείται δηλαδή παιδεία, γνώση και κρίση που θα αναδείξουν τα θετικά της διαφήμισης και θα περιορίσουν τα -αναμφισβήτητα- αρνητικά της.