Αν θέλεις, λοιπόν, να λέγεσαι άνθρωπος

Μανίτσα Ιφιγένεια - Παιδαγωγός με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Ψυχολογία27-07-2018

Θέλω τόσα πολλά να γράψω, νιώθω τόσα πολλά σήμερα και πραγματικά είναι η πρώτη φορά που δεν μπορώ να αποτυπώσω σε σκέψεις. Λοιπόν…

Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια υφίσταται μία σειρά αποτρόπαιων και τρομακτικών εξελίξεων, τις οποίες οι κάτοικοι αλλά και οι πολίτες της απλά παρακολουθούν χωρίς καμία πρωτοβουλία, χωρίς την παραμικρή ευκαιρία να παρέμβουν. Συχνά έχει τύχει εδώ που βρίσκομαι να με ρωτήσουν για την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας, πώς πάνε τα πράγματα, αν υπάρχει κάποια ένδειξη προόδου.

«Greece has been raped», μου δήλωσε σε μία συνάντηση ένας φίλος από τον Καναδά τις προάλλες και το θεώρησα πολύ βαρύ αυτό που είπε. Τελικά όμως δεν είχε και τόσο άδικο. Η καημένη μας Ελλάδα κάθε χρόνο έχει να θρηνεί και για κάτι διαφορετικό, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Δε θα ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες των όσων συμβαίνουν γιατί δε θα ήθελα να ρίξω ευθύνες σε κανέναν αλλά ούτε και να μπω στο στόχαστρο προσβλητικών σχολίων κάτω από τη δημοσίευση μου. Δεν έχω ξεχάσει ακόμη που ήταν να αποφασίσουμε για εκείνο το δημοψήφισμα και καταλήξαμε να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας! Ακόμη και σήμερα βγαίνουν κάποιοι και βρίζουν με πολύ καμάρι συμπολίτες τους για το τι ψήφισαν. Δε θα ήθελα όμως να μπω στη διαδικασία να δώσω αξία σε τέτοια γεγονότα όταν τραγωδίες σαν τη χθεσινή πλήττουν τη χώρα μου.

Πέρυσι περίπου τέτοια εποχή, 22 Μαΐου 2017, μία τρομοκρατική επίθεση έλαβε χώρα στο Manchester της Αγγλίας κατά τη διάρκεια μίας συναυλίας με αποτέλεσμα να θρηνούμε πολλά θύματα, ανάμεσα τους και παιδιά. Το μικρότερο θύμα, αν σου λέει κάτι, ήταν 8 χρονών. Ταυτόχρονα τρομοκρατικές επιθέσεις συνεχίζουν να έρχονται από παντού, γεγονός το οποίο με κάνει να μη νιώθω ασφαλής στη χώρα που ζω πλέον.

Και χθες αυτό! Άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, οικογένειες έμειναν μισές και άνθρωποι που πάλευαν μια ζωή για να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι, έχασαν τα πάντα μέσα στη λαίλαπα. Ανάμεσα στα θύματα και πολλά παιδιά. Ναι, παιδιά. Την προηγούμενη εβδομάδα έγραφα άρθρο για να ευχηθώ καλό καλοκαίρι και ξέφρενα παιχνίδια σε όλους τους μαθητές και χθες το βράδυ κάποιοι μαθητές, παιδιά που μπορεί να έπαιζαν στην παραλία, έτρεξαν και γέλασαν για τελευταία φορά. Ολόκληρη η Αθήνα ένα γκρίζο σύννεφο. Ο κόσμος μας ολόκληρος, κάθε γωνιά της γης, βρίσκεται πλέον σε μία διαρκή κρίση και κανένας δεν ξέρει τι τέλος θα έχει όλο αυτό.

Τα σέβη μου, λοιπόν, σε ‘σένα που έτρεξες εθελοντικά να βοηθήσεις, αλλά και σε ‘σένα που στηρίζεις οικονομικά τους ανθρώπους-θύματα της καταστροφής. Τιμώ όμως και εσένα που έχυσες ένα δάκρυ για αυτή τη χθεσινή τραγωδία γιατί μπήκες στη θέση αυτών των ανθρώπων και τρέμεις και φοβάσαι για τη χώρα μας. Κι όχι δεν στο λέω ενώ είμαι βολεμένη έξω, γιατί είμαι σίγουρη πως κάποιοι σκέφτηκαν κι αυτό. Αγαπώ τη χώρα μου και θέλω πολύ κάποια στιγμή να γυρίσω πίσω!

Κάποιες από τις σκέψεις που κάνω τα τελευταία χρόνια είναι πώς να νιώθουν άραγε αυτοί οι άνθρωποι που παρουσιάζουν ανοχή στον ανθρώπινο πόνο. Θα ήθελα πολύ να τους βρω και να τους πω πως δεν είναι κακό να προσπαθήσετε να γίνετε λίγο παραπάνω άνθρωποι. Το να αδιαφορήσεις ή να βγάλεις την κακία σου σε έναν συνάνθρωπό σου ο οποίος σε έχει πραγματικά ανάγκη είναι η πιο εύκολη λύση. Γιατί άραγε να χαλάσεις και εσύ τη δική σου καρδούλα; Άσε που τώρα μπορείς να δείξεις τη «δύναμή» σου άλλωστε απέναντι στον αδύναμο συνάνθρωπό σου, σωστά; Το να σταθείς όμως δίπλα σε κάποιον που πραγματικά το έχει ανάγκη ή να δείξεις την παραμικρή ενσυναίσθηση για τον πόνο του σε κάνει το μεγαλύτερο ήρωα στα μάτια μου. Και δυστυχώς ο κόσμος μας έχει έλλειψη από τέτοιους ήρωες.

Με αφορμή το παραπάνω κείμενο θα ήθελα να παραθέσω το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη, «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος», το οποίο από την πρώτη στιγμή που μας το διάβασε ένας καθηγητής μου κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού συνεχίζει πάντα να με συγκινεί.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν από τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις
πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνονται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν’ αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ,
να κοιτάς ένα άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμμένος πάνω από το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
Να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ’ άστρα, για όλες τις λάμπες και
για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή
και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες από το τετραγωνικό μέτρο του κελιού σου
θα συνεχίσεις τον δρόμο σου πάνω στη γη .
Κι΄ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελιού σου με το δάχτυλο
από τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν΄ ασπρίζουν
τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ΄ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό
γράμμα στη μάνα σου
Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ’ αρχικά του ονόματος σου και μια λέξη :
Ειρήνη
σα να έγραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ’ ολάκερο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω από την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν’ ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που
τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.