Εκπαίδευση και Δημοκρατία
Η Δημοκρατία δεν είναι κυρίως πολίτευμα. Είναι πρωτίστως φιλοσοφία και στάση ζωής που πρέπει να ξεπερνά τα στενά όρια των κανόνων που περιέχονται στο Σύνταγμα μιας χώρας και να αποτελεί βίωμα καθημερινό. Για να φτάσει όμως το άτομο αλλά και το σύνολο, να μετουσιώσει τα δημοκρατικά ιδεώδη σε καθημερινή πρακτική και τρόπο ζωής απαιτείται η συνδρομή της εκπαίδευσης, του σχολείου.
Ποιού σχολείου όμως; Σίγουρα όχι του σχολείου του σημερινού που περιορίζεται στο τυπικό πλαίσιο λειτουργίας και στη τήρηση "ξηρών" νόμων και κανόνων. Σίγουρα όχι του σχολείου που αποτελεί μια υποχρεωτική μα τόσο ανιαρή, διαδρομή μέχρι την είσοδο σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Αυτό το σχολείο, αυτή η εκπαίδευση είναι καταναγκασμός, είναι καταπίεση και όχι δημοκρατία με την ορθή έννοια του όρου.
Αν λοιπόν θέλουμε μια δημοκρατικά διαμορφωμένη κοινωνία πρέπει να θέσουμε τις βάσεις που απαιτούνται από την αρχή της σχολικής ζωής του ανθρώπου. Θέλουμε ένα άλλο σχολείο, θέλουμε μια άλλη εκπαίδευση και γιατί να μην το παραδεχτούμε, θέλουμε και άλλους εκπαιδευτικούς [ζητώ συγνώμη από τους συναδέλφους αλλά λίγη αυτοκριτική ποτέ δεν έβλαψε κανέναν].
Απαιτείται ουσιαστική ενσωμάτωση και αξιοποίηση της ανθρωπιστικής παιδείας που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δημοκρατικά ιδεώδη, το ήθος, την ολοκληρωμένη και ισορροπημένη προσωπικότητα του ανθρώπου. Απαιτούνται γνώσεις ευρύτερες, γενικές που θα καταστήσουν τους αυριανούς πολίτες άτομα με γνώσεις, θέσεις, προτάσεις. Απαιτείται ο περιορισμός της στείρας αποστήθισης και η όξυνση της σκέψης και της κρίσης ώστε το άτομο να μην καθίσταται έρμαιο στις διαθέσεις των όποιων συμφερόντων επιθυμούν να το χειραγωγήσουν. Απαιτείται η ενθάρρυνση της συμμετοχής στο μάθημα, ο διάλογος στην τάξη ώστε να πάψει η διαδικασία να αποτελεί μονόλογο μιας πλασματικής αυθεντίας στο πλαίσιο ενός δασκαλοκεντρικού συστήματος. Απαιτείται διάλογος, συνεργασία μεταξύ των φορέων της σχολικής κοινότητας [μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί] και συνεργασία για πρόληψη ή αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων. Απαιτείται να υπάρχει ισότιμη -όχι ίδια- αντιμετώπιση όλων των μαθητών και να προσφέρονται ίσες ευκαιρίες για μόρφωση και εκπαίδευση ανάλογα με τις ιδιαίτερες δεξιότητες του ατόμου. Απαιτείται σεβασμός στην προσωπικότητα, στη διαφορετικότητα, στη μοναδικότητα του ατόμου χωρίς όμως να παραβιάζεται η αρχή της πλειοψηφίας, βασικό συστατικό κάθε δημοκρατικής κοινωνίας. Απαιτείται κοινωνικοποίηση, συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων, των υποχρεώσεων και των ελευθεριών αλλά και των μέτρων και ορίων που η δημοκρατία θέτει διότι πολύ απλά, δεν είναι ασυδοσία. Ακόμη και οι όποιες τιμωρίες θα πρέπει να έχουν κυρίως σωφρονιστικό και παραδειγματικό χαρακτήρα και όχι εξοντωτικό και να επιβάλλονται ανεξαιρέτως [ακόμη και στο εκπαιδευτικό προσωπικό όταν με διάφορους τρόπους παρεκτρέπεται] ώστε να δίνεται το αίσθημα της ισότητας και της ισονομίας [για παράδειγμα η χρήση κινητών στην τάξη -ευτυχώς από λίγους συναδέλφους- πρέπει να ισχύει και για μαθητές και για εκπαιδευτικούς]. Απαιτείται τέλος, ο εκπαιδευτικός να είναι δίπλα στον μαθητή καθοδηγώντας τον ορθά ακόμη και αν χρειαστεί να γίνει δυσάρεστος -αρκεί να είναι δίκαιος- και όχι να εκμεταλλεύεται τον μαθητή ως γνήσιος μαθητοπατέρας όπως χρόνια συμβαίνει στο όνομα του κακώς εννοούμενου συνδικαλισμού.
Αν λοιπόν οι πολιτικοί, πνευματικοί και άλλοι ταγοί της χώρας επιθυμούν πραγματικά την εμπέδωση και θεμελίωση της δημοκρατίας, καλό είναι να αφήσουν τα ωραία λόγια, τις εύκολες και ψεύτικες υποσχέσεις, τις κολακείες, το λαϊκισμό και τη δημαγωγία και να θέσουν τις βάσεις για μια δημοκρατία που θα είναι πραγματικά υπόθεση των πολλών και όχι προνόμιο των λίγων. Αν χρειαστεί ας γίνουν και λίγο δυσάρεστοι...
Γράφει ο
Λάμπρος Κακογεώργος
Εκπαιδευτικός
