Βίος και πολιτεία μιας νεοάνεργης

Αγγελική Μαρίνου02-11-2017

""Η Ζωή είναι παιχνίδι, αγόρι μου. Η Ζωή είναι παιχνίδι και το παίζουμε σύμφωνα με τους κανόνες".

"Μάλιστα κύριε, το ξέρω πως είναι. Το ξέρω".

Παιχνίδι ειν΄ο κώλος μου. Άκου παιχνίδι. Άμα βρεθείς απ΄τη μεριά που είναι όλοι οι εξυπνάκηδες, τότε εντάξει, είναι παιχνίδι - το παραδέχουμαι. Άμα όμως είσαι από την άλλη μεριά, που δεν υπάρχει ούτε μισός, τότε τί σόι παιχνίδι λέγεται αυτό; Τίποτα. Μόνο παιχνίδι δεν είναι. "

J.D. Salinger

Ο φύλακας στη σίκαλη

μτφρ. Τζένης Μαστοράκη, 1978


Η αγγλική λέξη που αποδόθηκε στα ελληνικά ως "εξυπνάκηδες" ήταν η "hotshots", η οποία σημαίνει κυριολεκτικά "οι επιτυχημένοι". Αν προσαρμόσουμε τη μισανθρωπίστικη, εφηβική κρίση του Holden Caulfield, του ήρωα του κλασσικού έργου του Salinger, στην ελληνική πραγματικότητα, οι hotshots θα μπορούσαν να είναι αυτοί που μπορούν ακόμη να καλύπτουν τις βασικές ανάγκες τους και να παρέχουν στον εαυτό τους μια ελάχιστη ποιότητα ζωής. Εκείνοι της άλλης μεριάς, εκεί όπου δεν υπάρχει τίποτα, θα μπορούσαν να είναι οι μακροχρόνια άνεργοι και οι νεοάνεργοι.
Εδώ και δέκα μήνες ανήκω στην άλλη μεριά.

Όταν, ένα χρόνο πριν, πήρα την απόφαση να παραιτηθώ από τον οργανισμό όπου δούλευα, επί 22 συναπτά έτη, για να κάνω κάτι πιο εποικοδομητικό στη ζωή μου, όπως:

να μπορώ να βλέπω τα παιδιά μου να μεγαλώνουν

να μπορώ να ελπίζω ότι θα κάνω κάτι που πραγματικά με ενδιαφέρει

να επαναπροσδιοριστώ έξω από δίχτυα ασφαλείας,

μισοφανταζόμουν αυτό που θα επακολουθούσε. Με είχαν προϊδεάσει άλλωστε όλοι οι άνεργοι φίλοι και γνωστοί. Όμως, ενώ ζούσα με το ένα πόδι ανάμεσά τους και βίωνα τα πάθη τους ως παρατηρητής, δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ τη διαφορά των κόσμων και να προετοιμάσω τον εαυτό μου να προσαρμοστεί στη νέα του πραγματικότητα.

Εδώ και δέκα μήνες είμαι νεο-άνεργη.

Το παρόν κείμενο, ας πούμε, πως φιλοδοξεί να είναι ένας οδηγός για άτομα που ενδέχεται να βρεθούν κάποτε στην ίδια θέση, ή ένας ψυχαγωγικός κλαυσίγελος για αυτούς που κολλάνε ένσημα στη μακροχρόνια ανεργία.

Χρόνος

Κάποτε ήσουν εργαζόμενος και δεν είχες παρά ελάχιστα λεπτά την ημέρα για τον εαυτό σου. Σηκωνόσουν στις έξι και στις επτά το πρωί, έκανες διανομή: τα παιδιά στο σχολείο ή στην μαμά/πεθερά κι έτρεχες σαν τρελός να χτυπήσεις κάρτα. Εν μέσω χρονοβόρων συναντήσεων και εποικοδομητικών τσακωμών στο γραφείο, έμπαινες να χαζέψεις καμιά ιστοσελίδα (τα mail, τα chat και τα σάιτ κοινωνικής δικτύωσης ο οργανισμός τα είχε μπλοκάρει) και έπαιρνες πληροφορίες για εκείνο το ταξίδι που προγραμμάτιζες για εννέα μήνες μετά. Αν ήσουν τυχερός μπορεί να σχολούσες στις τέσσερις με πέντε, όπου άρχιζε για σένα ο νέος κύκλος δραστηριοτήτων στο σπίτι. Αν ήσουν άτυχος τυχερός, τότε γυρνούσες στο σπίτι στις δέκα κι άκουγες τη μουρμούρα της συζύγου "που-ποτέ-δεν-έχεις-χρόνο-για-την-οικογένεια". Με την επωδό αυτή σε έπαιρνε ο ύπνος γλυκά.

Τώρα είσαι άνεργος κι ο χρόνος φαντάζει άπλετος. Σηκώνεσαι βέβαια την ίδια ώρα, για να ετοιμάσεις πρωινό και να πας τα παιδιά στο σχολείο, όμως μετά; Το βουνό των απλύτων μπορεί να περιμένει, το ίδιο και το σκούπισμα και το μαγείρεμα και το σφουγγάρισμα, μπαίνεις στη Χρυσή Ευκαιρία να ψάξεις για κάτι νέο, σύντομα όμως το ενδιαφέρον σου αποσπάται

α) από την εταιρία ενημέρωσης οφειλετών που τηλεφωνεί για να σε ενημερώσει ότι έχεις καθυστερήσει τη δόση για το δάνειο

β) από τη φίλη σου που θα σε πάρει τηλέφωνο για να της πεις τα νέα σου (τι χρώμα είναι ο τοίχος) και να σε παρακαλέσει να της πάρεις το παιδί απ΄το σχολείο, αφού τώρα έχεις χρόνο και κάαααααθεσαι

γ) από το facebook και το σάιτ σχέσεων στο οποίο έχεις εγγραφεί (στο φαινόμενο θα αφιερωθεί ξεχωριστή ενότητα, διότι τη δικαιούται).

Με αυτά και με άλλα περνά η ώρα και στο σπίτι εξακολουθεί να επικρατεί το χάος, τα παιδιά, στα οποία είχες όλη την καλή πρόθεση να αφιερώσεις ποσοτικό και ποιοτικό χρόνο, παραμένουν κολλημένα στον υπολογιστή κι αισθάνεσαι ότι, τελικά, οι 24 ώρες της ημέρας δεν σου φτάνουν. Όλα αυτά καπνίζοντας αρειμανίως.

Κακές συνήθειες

Έλεγες ότι, τώρα, με την ανεργία, θα τα έκοβες αυτά. Δε θα είχες πια άγχος, θα φρόντιζες τον εαυτό σου, θα γραφόσουν στο γυμναστήριο ή θα ασκούσουν τουλάχιστον στα δωρεάν μηχανήματα που έχουν εγκαταστήσει οι Δήμοι από εδώ και από εκεί. Το μόνο που ασκείς είναι τα δάχτυλά σου στο πληκτρολόγιο, συνοδεία τσιγάρου: πριν σωθεί το επίδομα ή ο μισθός του συζύγου, μπορείς να καπνίζεις ακόμα την αγαπημένη σου μάρκα, όταν τελειώσει η πρώτη εβδομάδα κάθε μήνα, βρίσκεσαι να καπνίζεις τα Burton που κοστίζουν 1 ευρώ στο περίπτερο. Έχεις με άλλα λόγια, τον καρκίνο του πνεύμονα στο τσεπάκι.

Κι έχουμε και το ίντερνετ.

Το ίντερνετ δίνει πολλά άλλοθι για να παραμένει κανείς κολλημένος: το σάιτ της Χρυσής Ευκαιρίας, την άγρα των επιδομάτων, το in.gr με την τελευταία ειδησεογραφία...ο πραγματικός όμως λόγος που οι άνεργοι δεν έχουν χρόνο για τίποτε άλλο είναι το facebook και τα (δωρεάν) σάιτ σχέσεων..

Εκεί η ιστορία αποκτά πραγματικό ενδιαφέρον. Είναι απατηλό γεγονός ότι τα προφίλ χωρίζονται σε ανδρικά και γυναικεία. Τα προφίλ χωρίζονται σε εκείνα των εργαζομένων και των μη. Οι μεν να εκτονωθούν από τον εργασιακό φόρτο, από τη βορά των "στόχων", το άγχος, την απογοήτευση...οι δε για να μη νιώθουν την απειλή ή την πραγματικότητα της κατάθλιψης λόγω της ανεργίας που τους δέρνει.

Και η εικονική πραγματικότητα μπαίνει μες στα σπίτια μας. Και, ουκ ολίγες φορές, τα σπίτια κλείνουν.

Σχέσεις

Διότι, θυμάστε τους παλιούς συνταξιούχους. Τους άντρες συνταξιούχους, που συνέχιζαν άτυπα την εργασία τους μέχρι να πεθάνουν ή πήγαιναν από το πρωί ως το βράδυ στα καφενεία, για να μη βλέπουν τις γυναίκες τους στο σπίτι και τσακώνονται. Κάτι ήξεραν. Διότι όπως τον συνταξιούχο, έτσι τον άνεργο στο σπίτι δεν τον χωράει ο τόπος. Ειδικά αν είναι δυο άνεργοι στο ίδιο σπίτι, ε ρε γλέντια. Δε μιλάμε για τους συντρόφους στη μιζέρια, όπου σιγοντάρει ο ένας τον άλλον στην μεμψιμοιρία (οι λεγόμενοι "Ξανθόπουλοι"), αλλά για ζωντανούς ανθρώπους με φιλοδοξίες που όλη μέρα τρώγονται μεταξύ τους για να εκτονώσουν την πίκρα τους. Η ανεργία είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία για τις σχέσεις.

Εργασία Ι

Κι ας πούμε ότι περνάς από όλους τους ως άνω σκόπελους αλώβητος και ΕΠΙΜΕΝΕΙΣ να ψάχνεις για δουλειά και να κάνεις οτιδήποτε. Οτιδήποτε όμως. Εδώ η ιστορία αποκτά πραγματικό ενδιαφέρον:

• ανακαλύπτεις την επτάωρη ημιαπασχόληση (υπάρχει τέτοιο πράγμα; κι όμως, υπάρχει!). Με μισθό τετράωρης ημιαπασχόλησης στην καλύτερη περίπτωση, με ποσοστά στη χειρότερη.

• καλείσαι να πληρώσεις εσύ τα έξοδα επιμόρφωσης (!) για την ως άνω "ημιαπασχόληση"

• καλείσαι να στείλεις βιογραφικό και πρόσφατη φωτογραφία για να ...μοιράζεις φυλλάδια! Αν ξεπερνάς το όριο ηλικίας, σε κόβουν. Εξαιρούνται οι ιδιοκτήτες στριπτιζάδικων. Αυτοί είναι πάντοτε πρόθυμοι να προσλάβουν, ελλείψει ικανού αριθμού εθελοντών.

• οι επιχειρήσεις διαδικτυακού μάρκετινγκ ή πυραμίδες βαφτίζονται εμπορικοί οργανισμοί που ανοίγουν νέες θέσεις εργασίες με προοπτικές και δυνατότητες ανόδου.

• καλείσαι να κάνεις οικιακές εργασίες με καθαριότητα, μαγείρεμα, άλλαγμα του παππού, τάισμα του καναρινιού με 20 ευρώ στο εξάωρο.

• καλείσαι να διαχειριστείς προφίλ αλλοδαπών γυναικών σε επί πληρωμή σάιτ γνωριμιών, ως θηλυκή Σιρανό Ντε Μπερζεράκ (εργασία οχτάωρη, να σημειωθεί)

• καλείσαι να χαρίσεις τη φωνούλα σου σε sex tapes (το σεξ είναι το μόνο που πουλάει, τελικά).

• ο ξάδελφός σου που παίρνει μπόνους από την ενημέρωση εταιρίας οφειλετών στην οποία δουλεύει, σε παραινεί να στείλεις εκεί βιογραφικό ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΧΑΣΕΙΣ ΤΗ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ.

Τουλάχιστον γνωρίζεις νέο κι ενδιαφέροντα κόσμο. Μπορείς να ελπίζεις ότι κάποτε, τα απομνημονεύματά σου θα γίνουν ανάρπαστα.

Εργασία ΙΙ

Κι ας πούμε ότι παραείσαι επιλεκτικός. Έχεις μικρά παιδιά που πας και παίρνεις απ΄το σχολείο, δεν έχεις βοήθεια, θέλεις ωράριο που να σε βολεύει. Τότε, κύριε, δεν ψάχνεις πραγματικά εργασία, αφήνει να υπονοηθεί ο διοπτροφόρος HR Manager, ΕΙΣΑΙ ΤΕΜΠΕΛΗΣ! Μάλιστα κύριε. Αυτό είσαι.

Όψη

Κάποια στιγμή κοιτάς τα μούτρα σου στον καθρέφτη. Ίσως περιμένεις να διακρίνεις παραίτηση. Όμως κάτι στο βάθος των ματιών σου λάμπει. Να ναι το μάτι της τίγρης που έλεγαν οι Survivor; Κάτι σαν τέτοιο είναι, σίγουρα. Είναι το σημάδι αδελφοποίησης που σε κάνει τελικά έναν από εμάς.

Γιατί τελικά είμαστε πολλοί στην άλλη μεριά φίλε Holden. Δεν ξέρω για πόσο ενωμένοι, μα ποτέ νικημένοι.