Το φαινόμενο “mobbing” ως η νεότερη μορφή διακριτικής μεταχείρισης στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον και κοινωνικού αποκλεισμού του εργαζομένου

22-10-2017

Τα τελευταία χρόνια και εν μέσω μιας πρωτοφανούς δημοσιονομικής αλλά και ευρύτερα ανθρωπιστικής κρίσης έχουμε γίνει θεατές ή και θύματα ακραίων αποκλινουσών συμπεριφορών με απότοκο την κοινωνική περιθωριοποίηση. Κοινή συνισταμένη αυτών των συμπεριφορών είναι η επί της ουσίας διάπραξη λεκτικής ή εξωλεκτικής βίας σε άτομα που συνήθως διαφέρουν από την κυρίαρχη ομάδα λόγω πολιτικών πεποιθήσεων, φύλου, εθνικότητας, σεξουαλικών επιλογών, ύπαρξης αναπηρίας κ.τ.λ. και χαρακτηρίζονται εκ της διαφορετικότητάς τους αυτής από τους φορείς αυτών των συμπεριφορών ως «αδύναμα» ή «μειονεκτούντα».

Στον εργασιακό χώρο το φαινόμενο αυτό της «δίωξης» και, εν τέλει, του αποκλεισμού του ατόμου, που πρωτοεμφανίζεται περίπου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, επανασυναντάται στις μέρες μας έχοντας λάβει ανησυχητικές πλέον διαστάσεις μέσα από μια νέα μορφή, το γνωστό και ως σύνδρομο “mobbing”.

Ο όρος, που έδωσε και την ονομασία στο σύνδρομο, προέρχεται από την αγγλική λέξη mob που στα ελληνικά σημαίνει επιτίθεμαι, ενοχλώ, περικυκλώνω, ενώ συνήθως αποδίδεται ως «ψυχολογική τρομοκρατία» ή «ηθική παρενόχληση» που δέχονται στο εργασιακό περιβάλλον τους από τους ιεραρχικά ανώτερους και από τους συναδέλφους τους οι, για διάφορους λόγους, ανεπιθύμητοι εργαζόμενοι προκειμένου να ωθηθούν να εγκαταλείψουν την δουλειά τους. Κοινωνιολογικά το φαινόμενο εδράζεται στην εχθρική συμπεριφορά που αναπτύσσει η αγέλη, κατά τον ηθολόγο Konrad Lorenz, απέναντι στα αδύναμα ζώα της ομάδας, ενώ αποτελεί την πλέον σύγχρονη εκδήλωση «ρατσιστικής βίας» αυτή τη φορά στο εργασιακό περιβάλλον.

Μέσα από το mobbing, το θύμα-εργαζόμενος (κάτι σαν τον μαθητή του bullying) υφίσταται συστηματική ψυχολογική επίθεση, στην ουσία δηλαδή τρομοκρατία, η οποία μπορεί να εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους από τη μεριά του δράστη. Χαρακτηριστικά αυτής είναι η κατ’ επανάληψη υβριστική συμπεριφορά, ο εκφοβισμός, η ταπεινωτική και υποτιμητική αντιμετώπιση, η ειρωνεία, η συκοφαντία, οι απειλές, η εσκεμμένη υποτίμηση της εργασιακής προσφοράς, η υπερφόρτωση υποχρεώσεων με προθεσμίες που δεν μπορούν να τηρηθούν, η ανάθεση άχαρων και υποτιμητικών καθηκόντων αναντίστοιχων των αποδεδειγμένων ικανοτήτων και προσόντων του εργαζόμενου. Και όλα αυτά με απώτερο σκοπό την προσβολή της προσωπικότητας του ατόμου – εργαζομένου και με αντίστοιχα καταστροφικά αποτελέσματα για την υγεία, σωματική και ψυχική, τόσο του ιδίου όσο και κατ’ επέκταση και της οικογένειάς του.

Όπως ενημερώνουν οι γιατροί το “mobbing”, ως εσκεμμένη ηθική παρενόχληση στους χώρους εργασίας, αποτελεί αιτία για εκδήλωση πληθώρας σοβαρών ψυχικών και σωματικών νοσημάτων, που πλέον συνδέονται άμεσα με το εργασιακό στρες, πολλώ μάλλον όταν αυτό οδηγεί στο λεγόμενο “burn-out” (σύνδρομο της ολοκληρωτικής εξάντλησης του εργαζομένου που αδυνατεί πλέον εξ αυτού να ασκήσει τα επαγγελματικά του καθήκοντα). Αξιοσημείωτο είναι δε πως αυτό σε πολλές έννομες τάξεις συνδέεται πλέον ρητώς με την πρόκληση επαγγελματικής νόσου, ενώ μπορεί να αποτελέσει και αιτία για εκδήλωση σοβαρών εργατικών ατυχημάτων. Στην Ελλάδα τούτο αποτελεί ζήτημα απόδειξης από τη μεριά του θύματος.

Οι επιπτώσεις του φαινομένου είναι πολλές και διάφορες για το θύμα με ενδεικτικά αναφερόμενες: τις διαταραχές ύπνου, την κατάθλιψη, την επιθετικότητα, τη σωματική κόπωση, ακόμη και τις τάσεις αυτοκτονίας. Όσον αφορά δε στις επιχειρήσεις, οι αρνητικές συνέπειες είναι και εκεί έκδηλες με κυρίαρχη τη μείωση της αποδοτικότητας του εργαζομένου, που υφίσταται το “mobbing”. Το τελευταίο όπως ενημερώνουν οι ειδικοί μπορεί να φτάσει μέχρι και στο 80%, γεγονός που συνεπάγεται ασφαλώς μείωση του ρυθμού και της ποιότητας της παραγωγής. Επιπλέον προβλήματα είναι η διατάραξη της εργασιακής ειρήνης μεταξύ των συναδέλφων με ακόμη χειρότερα επακόλουθα σε σχέση με την εν συνόλω απόδοση.

Αν και ακόμη δεν υπάρχει ευθεία νομοθετική ρύθμιση για την πάταξη του φαινομένου, εντούτοις παρέχεται πλήρης προστασία των θυμάτων τέτοιων συμπεριφορών μέσα από ένα επαρκές πλέγμα νομοθετικών διατάξεων που εξειδικεύεται κατά περίπτωση ανάλογα και με τον τρόπο εκδήλωσης του φαινομένου.

Ενδεικτικώς ο εργαζόμενος δύναται να προβεί στα εξής νομικά βήματα:

• Υποβολή μήνυσης για παραβίαση της αρχής ίσης μεταχείρισης η οποία επισύρει σε περίπτωση στοιχειοθέτησής της ποινή φυλάκισης από έξι (6) μήνες μέχρι τρία (3) έτη και χρηματική ποινή χιλίων (1.000) έως πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, καθώς και για επιμέρους στοιχειοθετούμενα αδικήματα του ποινικού κώδικα (π.χ. εξύβριση 361 ΠΚ, συκοφαντική δυσφήμιση 363 ΠΚ, εκβίαση385 ΠΚ κλπ.)

• Άσκηση αποζημιωτικής αγωγής για την πρόκληση ηθικής και υλικής βλάβης εκ της ζημιογόνου δράσης σε βάρος του εργαζομένου

• Αγωγή καταβολής αποζημίωσης απόλυσης λόγω μονομερούς βλαπτικής μεταβολής των όρων εργασίας και εξαναγκασμού σε παραίτηση

• Αγωγή για την ακύρωση της καταγγελίας της σύμβασης για λόγους εμπάθειας, εκδίκησης ή και καταχρηστικότητας στο πρόσωπο του εργαζομένου

• Αναφορές σε Σ.ΕΠ.Ε. και Συνήγορο του Πολίτη για επιβολή διοικητικών κυρώσεων σε βάρος του εργοδότη,

• Αγωγή κατά του εργοδότη για αποζημίωση εργαζομένου σε περίπτωση πρόκλησης εργατικού ατυχήματος ή επέλευσης επαγγελματικής νόσου.

Πηγή: www.kremalis.gr